Historia
Jedyna średniowieczna wzmianka w źródłach pisanych o kościele w osadzie przewoźników w południowej części półwyspu Tihany odnotowana została w bulli papieskiej z 1267 roku. Wspomniano w niej kaplicę czy też kościół pod wezwaniem św. Małgorzaty, zapewne zbudowany w drugiej połowie XIII wieku. Kościół najprawdopodobniej zniszczony został około połowy XVI wieku w trakcie tureckich najazdów i podboju ziem Królestwa Węgierskiego.
Architektura
Kościół św. Małgorzaty zbudowany został na zboczu wzgórza opadającego na południu ku wodom Balatonu. Po jego wschodniej stronie na płaskim, przybrzeżnym terenie znajdowała się osada funkcjonująca przy przeprawie promowej łączącej półwysep Tihany z drugim brzegiem jeziora. Przez wieś przebiegała droga wiodąca w stronę opactwa benedyktyńskiego i dalej ku północnej przeprawie przez kanał odcinający szyję półwyspu.
Kościół składał się z kwadratowej nawy oraz z węższego i zapewne niższego prezbiterium, wzniesionego także na rzucie zbliżonym do kwadratu. Co charakterystyczne obie części nie były symetrycznie połączone, gdyż prezbiterium przesunięte było w stosunku do nawy ku południowi, co utworzyło spory uskok murów w części północnej i równą linię ścian w części południowej. Od strony zewnętrznej kościół podpierała pojedyncza, masywna przypora, umieszczona od południa w miejscu połączenia nawy i prezbiterium.
Ściany kościoła przeprute były wąskimi, obustronnie rozglifionymi oknami o dwuściennych lub lekko zaoblonych zamknięciach wnęk. Jedno takie okno oświetlało prezbiterium od wschodu, zapewne kolejne znajdowało się w jego ścianie południowej i co najmniej jedno w południowym murze nawy. Elewacja północna zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną mogła być pozbawiona otworów. Wejście znajdowało się na osi ściany zachodniej. Wewnątrz przykryte sklepieniem krzyżowo – żebrowym było jedynie prezbiterium.
Stan obecny
Kościół jest dziś mocno zdegradowaną ruiną. Zachowała się wschodnia ściana prezbiterium wraz z oknem, spora część ściany północnej prezbiterium oraz krótki fragment ściany południowej. Pozostałe odcinki przetrwały jedynie na poziomie przyziemia, gdzie zostały uczytelnione po przeprowadzeniu prac zabezpieczających. Na murach prezbiterium widoczne są relikty wyprowadzenia żeber sklepienia. Wstęp na teren ukrytego pośród drzew zabytku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Koppány T., A Balaton-felvidék románkori templomai, „A Veszprém Megyei Múzeumok Közleményei 1”, Veszprém 1963.
Kósa P., Műemléki túrák a Tihanyi-félszigeten, “Várak, kastélyok, templomok”, kötetszám augusztus, Pécs 2013.