Historia
Klasztor franciszkański na Wyspie Królików (obecnie zwanej Wyspą Małgorzaty) ufundowany został około 1270 roku, a więc albo tuż przed śmiercią króla Beli IV, albo w początkach rządów jego syna Stefana V. Konwent funkcjonował przez cały okres średniowiecza, pomimo drugiego pobliskiego klasztoru franciszkańskiego, jaki znajdował się na zamku królewskim w Budzie. Kres franciszkańskiej wspólnocie przyniosło zajęcie Budy przez Turków w 1541 roku. Opuszczone zabudowania z pewnością zostały zniszczone w trakcie walk podczas próby odbicia miasta przez chrześcijan w 1542 roku, bowiem działania militarne toczyły się wówczas także na wyspie, gdzie ustawiane były działa. Podczas późniejszej okupacji Turcy nie prowadzili na wyspie żadnych prac budowlanych, a klasztor popadł w całkowitą ruinę. Gdy w 1686 roku Buda została odbita, pozostałości klasztoru wciąż były jeszcze widoczne, ale zostały częściowo rozebrane pod koniec XVIII wieku, w celu wykorzystania materiału budowlanego pod nowożytną willę.
Architektura
Klasztor franciszkański usytuowany został w środkowej części Wyspy Królików (Małgorzaty), której migdałowaty kształt oblewany przez wody Dunaju, położny był między zamkiem królewskim i miastem Buda na południu a zamkiem Óbuda na północy, obydwoma leżącymi na zachodnim brzegu. Konwent składał się z kościoła klasztornego pod wezwaniem św. Klary oraz sąsiadujących z nim od południa zabudowań klauzury. Otaczały one wraz z kościołem czworoboczny wirydarz o przybliżonych wymiarach 20 x 20 metrów i połączone były krużgankami o szerokości około 3,1 metra.
Kościół był budowlą orientowaną, jednonawową, o mocno wydłużonym korpusie na planie prostokąta, z węższym prezbiterium po stronie wschodniej do którego wschodniej części ściany północnej dostawiona była czworoboczna zakrystia. Nie ma pewności jak zakończone było prezbiterium na wschodzie, odkryto tam bowiem ścianę prostą oraz leżącą nieco dalej półkolistą. Jako, że były to jedynie mury fundamentowe, możliwe jest jednak, iż kościół zamknięty był wieloboczną apsydą. Po stronie zachodniej kościół pierwotnie zwrócony był w stronę biegnącej przed nim drogi prostą fasadą. Narożniki korpusu wzmocnione były przyporami, usytuowanymi prostopadle do siebie, wydaje się jednak, iż jego wnętrze nie było podsklepione. Całość kościoła miała około 48 metrów długości.
Na późniejszym etapie rozbudowy dostawiona została od zachodu do korpusu smukła, czworoboczna wieża, umieszczona niesymetrycznie, z przesunięciem ku południowi, gdzie oparta została o narożną przyporę. Umieszczenie wieży przy fasadzie było bardzo nietypowe dla franciszkanów, najczęściej bowiem wieże w klasztorach mendykanckich sytuowane były pomiędzy korpusami nawowymi a prezbiterium.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowały się jedynie relikty kościoła klasztornego. Widoczny jest mur jego zachodniej fasady, pozostałości XV-wiecznej wieży oraz przemurowana w okresie nowożytnym ściana północna nawy z przebitymi w XVIII lub XIX wieku oknami. Wstęp na teren ruin jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Feuerné T.R., Margitsziget, Budapest 1955.
Lócsy E., Előzetes jelentés a margitszigeti ferences kolostor területén végzett feltárásról, „Archaeologiai Értesítő”, 98/1971.
Zsolt B., Early Mendicant Architecture in Medieval Hungary [w:] Cescontexto. Monastic architecture and the city, red. C.A.Marado, Coimbra 2014.