Historia
Pierwszy, zapewne późnoromański kościół we wsi Bogács, noszący wówczas wezwanie św. Jerzego, wzmiankowany został w źródłach pisanych w 1248 roku. W pierwszej połowie XIV wieku przebudowany został w stylistyce gotyckiej, co poświadczyły spisy parafialne z lat 1333-1335, odnotowujące płaconą z okolicznych osad dziesięcinę papieską.
W 1568 roku patron świątyni, kapituła katedralna miasta Eger, sporządził inwentarz kościoła, który wciąż jeszcze nosił wezwanie św. Jerzego. Do zmiany dedykacji na św. Marcina doszło zapewne w okresie reformacji i walk z Turkami, gdyż po wyzwoleniu spod ich najazdów, kościół w XVIII wieku określany był już nowym wezwaniem. Parafia była wówczas spustoszona i wyludniona, a kościół aż do początku XIX stulecia zaniedbany. Pierwsze gruntowne prace renowacyjne rozpoczęto w latach 1800-1801, wymieniając więźbę dachową, strop nad nawą i posadzkę, po której usunięciu odnaleziono duże ilości kości (być może z funkcjonującej tam niegdyś krypty).
Pod koniec XIX wieku kościół był kilkukrotnie niszczony przez wichury, między innymi od uderzenia pioruna spłonęła wieża. Uszkodzony zabytek odnowiono w 1901 roku, a po raz kolejny po uszkodzeniach z 1925 roku spowodowanych trzęsieniem ziemi. Ostanie zniszczenia przyroda zadała w 1951 roku, kiedy to w kościół ponownie uderzył piorun, uszkadzając dach i organy.
Architektura
Kościół zbudowany został na lekkim wywyższeniu terenu nieco górującym nad zabudową wsi, pośrodku otoczonego murem cmentarza. U schyłku średniowiecza składał się z jednonawowego korpusu, prostokątnego, stosunkowo dużego, choć węższego od nawy prezbiterium na planie prostokąta, czworobocznej wieży na osi fasady zachodniej, zakrystii dostawionej od północy do prezbiterium oraz kaplicy dobudowanej do nawy od południa. Całość posadowiono na profilowanym cokole, najwyższym w wieży zachodniej. Prezbiterium od wschodu wzmocniono dwoma ukośnie usytuowanymi przyporami, by wewnątrz założyć nad pojedynczym przęsłem sklepienie krzyżowe, z żebrami opadającymi do narożników i wpasowanymi w ściany bezwspornikowo. Oświetlenie zapewniały ostrołucznie zamknięte okna, przy czym nietypowo nie umieszczono żadnego okna we wschodniej ścianie prezbiterium.
Stan obecny
Kościół zasadniczo posiada dziś formę gotycką, z zachowanymi murami obwodowymi wszystkich średniowiecznych części budowli. Zmiany nowożytne doprowadziły do wymiany hełmu wieży, więźby dachowej i dachów wraz z gzymsem podokapowym, przekształcenia szczytu zachodniego, utraty większości maswerków okiennych i zmiany wystroju wnętrza (między innymi współczesne malowidła arkady tęczy).
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Strona internetowa wikipedia.org, Szent Márton-templom (Bogács).