Historia
Grobowiec Ty Newydd został wzniesiony w okresie neolitu (na terenie Brytanii 4000-2000 rok p.n.e.) przez wczesnorolniczą, zorganizowaną społeczność. Jego budowa związana była z przechodzeniem ze zbieractwa i myślistwa do bardziej osiadłego życia, które wpłynęło na rozwój poczucia terytorializmu i praw do dziedziczenia, a co za tym idzie chęci oddania hołdu przodkom. Prawdopodobnie w epoce brązu grobowiec wykorzystywany był ponownie przez ludność kultury pucharów dzwonowatych, której fragmenty ceramiki znaleziono w trakcie badań archeologicznych.
Architektura
Ty Newydd usytuowano na szczycie niewysokiego wzgórza. Komora grzebalna grobowca została zbudowana z czterech lub pięciu pionowo ustawionych dłuższymi bokami kamieni, które podpierały wielki kamień pełniący rolę stropu. Do tej roli użyto olbrzymiego głazu o prawie 4 metrach długości, 1,6 metra szerokości i od 1,2 do 1,8 metra grubości. Obszar komory wyznaczył węgiel drzewny z paleniska na wschodnim krańcu, gdzie jak przypuszcza się, była druga komora lub korytarz. Wejście do grobowca znajdowało się od strony północno – wschodniej. Znajdowała się w nim ceramika z epoki brązu. Pierwotnie całość przykryta była sztucznym kopcem ziemi lub kamieni (cairn) o średnicy około 32 metrów.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachował się jedynie dolmen, tworzący niegdyś komorę grobową, natomiast kamienno – ziemny kopiec uległ całkowitemu rozproszeniu. Obecnie górny, największy kamień dolmenu jest nieco przekrzywiony i dlatego podpierają go jedynie trzy z czterech kamieni.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient Monuments in Anglesey, London 1937.
Strona internetowa coflein.gov.uk, Ty Newydd megalithic burial chamber.