Historia
Grobowiec Trefignath został wzniesiony w okresie neolitu między 4000 a 2000 rokiem p.n.e. Służył za zbiorowe miejsce pochówku wczesnorolniczej społeczności i zapewne był w użyciu przez wiele lat, nim ostatecznie zamknięto do niego wejście. Jego budowa i powiększanie przeprowadzone były w trzech fazach, prawdopodobnie rozdzielonych parusetletnimi okresami przerwy.
Budowa grobowca wiązała się ze zmianą stylu życia w północno-zachodniej Europie i przejściem od koczowniczego myśliwego-zbieracza do osiadłego rolnika. Zapewne wpłynęło na rozwój poczucia terytorializmu i praw do dziedziczenia, a co za tym idzie chęci oddania hołdu przodkom. Widocznym przejawem tej aspiracji mogły być monumentalne grobowce, służące również do przeprowadzania ceremonii religijnych w ich pobliżu. Schyłek użytkowania megalitycznych grobowców nastąpił około 2500 roku p.n.e., kiedy to znaczenie zaczęły zyskiwać inne metody pochówku.
Architektura
Pierwsza komora grobowa została wzniesiona na zachodnim krańcu założenia, usytuowanego na szczycie podłużnego wzniesienia. Był to prosty sześcian stworzony z kamiennych płyt tworzących z trzech stron ściany, z wejściem od strony północnej, pokryty kolejnymi dużymi, płaskimi kamieniami pełniącymi rolę stropów, nad którymi utworzono z niewielkich kamieni i ziemi kopiec (cairn) o kształcie zbliżonym do kolistego.
Druga komora grobowa została wzniesiona po wschodniej stronie wcześniejszej konstrukcji. Była ona nieco dłuższa, a wejście skierowano w stronę wschodnią. Miała kształt prostokąta wydłużonego na linii wschód – zachód i dwa kamienie wyznaczające wejście z wąskiego placu, rodzaju małego dziedzińca po stronie wschodniej. Podobnie jak wcześniejsza składała się z pionowo ustawionych kamieni, zwieńczonych kamiennymi, wielkimi płytami (capstones), pełniącymi rolę stropów. Całość przykryto większym kopcem, wydłużonym na linii wschód – zachód, z zakończeniem wschodnim w postaci klina, który obejmował wspomniany dziedzińczyk.
Trzecia, najpóźniejsza komora grobowa została wzniesiona po wschodniej stronie dwóch poprzednich, a cały kopiec przedłużono w jej kierunku, kończąc również formą klina. Wejście do nowej komory oflankowano dwoma wysokimi kamieniami portalowymi o wysokości 2 i 2,1 metra. Jeśli pierwotnie niosły one kamień nadproża, to nie mógł być on zbyt masywny.
Stan obecny
Do czasów współczesnych praktycznie w całości zachowała się trzecia, najpóźniejsza komora grobowa, posiadająca zarówno boczne jak i stropowe kamienie. W nieco gorszym stanie widoczna jest komora zachodnia bez górnych kamieni, oraz zawalona komora środkowa. Na około widać liczne mniejsze kamienie tworzące pierwotnie kopiec. Wyznaczają one dziś zarys pierwotnej budowli. Grobowiec jest pod rządową opieką Cadw, dostępny bezpłatnie przez cały rok, z wyjątkiem świąt i Nowego Roku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient Monuments in Anglesey, London 1937.