Historia
Grobowiec Tinkinswood zwany także Castell Carreg, Llech-y-Filiast lub Maes-y-Filiast został zbudowany w okresie neolitu, około 4000 roku p.n.e. Był on zbiorowym miejscem pochówku wczesnorolniczej społeczności. Złożono w nim ponad 920 ludzkich kości, czyli około 40-50 ludzi w każdym wieku i płci. Ciała były prawdopodobnie wystawione na warunki pogodowe przed przeniesieniem do komory grobowej, co mogłoby sugerować jakąś formę obrzędów przed dokonaniem pochówku. Znalezione zostały również elementy ceramiki z okresu neolitu oraz z późniejszej kultury pucharów dzwonowatych, wskazujące, iż grobowiec był prawdopodobnie używany przez społeczność przez długi czas, być może aż do wczesnej epoki brązu, około 2000-1500 roku p.n.e. Co więcej w epoce żelaza i w średniowieczu komora grobowa mogła być wykorzystywana jako tymczasowe schronienie, w którym nudę zabijano grą w kości i piciem trunków.
Architektura
Grobowiec Tinkinswood wzniesiony został na niewysokim wzgórzu, na łagodnie opadającym terenie, obniżającym się ku płynącej na południowym – zachodzie rzece Waycock. Został zorientowany dłuższą osią na linii wschód – zachód, z wejściem skierowanym w stronę wschodzącego słońca, podobnie jak zbliżony formą nieodległy grobowiec Maesyfelin w pobliżu St Lythans. W Tinkinswood równoleżnikowe zorientowanie było nieco mniej dokładne, z lekkim odchyleniem czoła grobowca ku północy.
Komora grobowa miała w planie formę zbliżoną do trapezu o wymiarach 5 x 3,5 metra oraz wysokość od poziomu gruntu wynoszącą około 1,5 metra. Składała się z kilku płaskich, ustawionych pionowo kamieni tworzących ściany oraz z dużego kamienia na górze, który pełnił funkcję stropu. Do tej ostatniej funkcji wybrano głaz ważący około 40 ton i mierzący 7,3 x 4,3 metra. Szczeliny pomiędzy kamieniami bocznymi pierwotnie wypełnione były ścianami z układanych bez użycia zaprawy mniejszych kamieni eratycznych. Jedynie wejściową stronę wschodnią zakryto wałem z gruzu o grubości u podstawy około 0,6 metra. Jako otwór wejściowy służyła szczelina o szerokości jedynie 0,8 metra, pozostawiona w północnej części ściany wschodniej. W prześwicie przejścia osadzano kamienne płyty, dobrane do odpowiednich rozmiarów, tak by mogły pełnić rolę nadproża i drzwi. Te ostatnie przycięte zostały do podłużnego kształtu o wymiarach 0,94 na 0,76 metra, w celu osadzenia w szczelinie pomiędzy dwoma kamieniami bruku.
Pierwotnie komora grobowa pokryta była całkowicie ziemią i drobnymi kamieniami, tworzącymi kopiec (cairn) o podłużnym kształcie, długości około 40 metrów i szerokości około 16-18 metrów. Ściany wzdłużne kopca przebiegały mniej więcej równolegle. Po stronie wschodniej posiadał on formą klina z dwoma zaoblonymi wybrzuszeniami, które otaczały niewielki dziedzińczyk o szerokości od 8 do 4,3 metra. Teren ten mógł być wykorzystywany do przeprowadzania ceremonii przed pochówkiem, bowiem znajdował się tuż przed wejściem do komory grobowej.
Zewnętrzne krawędzie kopca oblicowane były murem z kamieni układanych bez użycia zaprawy, pierwotnie sięgającym od 1 do 3 metrów wysokości i posiadającym 1,5 metra grubości. Jego zadaniem było utrzymanie zwartości kopca. Ponadto wnętrze kopca podzielone było w zachodniej części szeregiem poprzecznych linii, utworzonych z kamieni o grubości około 0,6 metra i wysokości 0,8 metra. Podzieliło do rdzeń kopca na wypełnione gruzem przedziały o szerokości około 2 metrów. Gruz prawdopodobnie przykryty był na równym wierzchołku gliniastą glebą.
W północnej części grobowca, mniej więcej w jego środkowej partii (około 2 metry od zewnętrznej elewacji) usytuowany został skrzyniowy pochówek (cist) uformowany z obstawy wąskich kamieni, na kształt kwadratu o boku około 2,9 metra. Mógł on być wcześniejszym lub późniejszym pochówkiem od głównego grobowca, lecz ciężko to ustalić z powodu niezachowania żadnych szczątków wewnątrz.
Stan obecny
Kurhan grobowca, pomimo oblicowania krawędzi, z biegiem czasu w większości został rozproszony i zniwelowany. Obecnie widoczny jest zarys głównie jego wschodniej części, gdzie odrestaurowany mur przy krawędziach klina sięga maksymalnie 0,9 metra wysokości. Pośrodku zachowała się komora grobowa, której ogromny kamień stropowy uważany jest za największy na terenie Wielkiej Brytanii. Ze względu na masę i rozmiar, musi być on obecnie podparty w tylnej części współczesnym filarem. Komora nie posiada już południowej ściany, zrabowanej w bliżej nieznanym okresie.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
The Royal Commission on Ancient and Historical Monuments in Wales, An Inventory of the Ancient Monuments in Glamorgan, Volume I: Pre-Norman, Part I, The Stone and Bronze Ages, London 1976.