Historia
Kościół w St Athan został wzniesiony w XIII wieku, prawdopodobnie na miejscu wczesnośredniowiecznej świątyni z VI stulecia. Jego fundatorem być może był Philip de Nerber z Castleton. Znaczącej rozbudowy i przebudowy kościoła dokonano w XIV wieku (transept) oraz w XV stuleciu (kruchta, górna część wieży). W 1888 roku przeprowadzono gruntowną renowację budowli, niestety przy okazji niszcząc średniowieczne polichromie ścienne.
Architektura
Kościół u schyłku średniowiecza osiągnął kształt na planie krzyża łacińskiego, utrzymanego w stylistyce angielskiego gotyku dekoracyjnego. Składał się z prostokątnej, wydłużonej nawy, południowego i północnego ramienia transeptu, prostokątnego w planie prezbiterium po stronie wschodniej oraz czworobocznej wieży umieszczonej na przecięciu naw, z typowym dla Walii zwieńczeniem w postaci masywnego przedpiersia i krenelażu. To ostatnie miało już znaczenie głównie reprezentacyjne a nie obronne, gdyż w momencie budowy tereny Walii nie były niepokojone działaniami wojennymi. Dodatkowo południowe wejście do nawy poprzedzone zostało późnośredniowieczną kruchtą.
Średniowieczna ewolucja budowli widoczna była szczególnie na przykładzie okien. Pierwotne były niedużymi, wąskimi otworami lancetowatymi, w XIV-wieku zastępowanymi większymi oknami ostrołucznymi, wypełnionymi kunsztownymi maswerkami, zwłaszcza w najważniejszych oknach zachodnim i wschodnim, gdzie trójdzielne maswerki obramiono ozdobnymi arkadami osadzonymi na konsolach o kształtach ludzkich głów. Podobne lecz trójboczne obramienia otrzymały okna transeptu, wypełnione maswerkami o zwieńczeniach w ośle grzbiety.
Stan obecny
Kościół zachował do dziś elementy architektoniczne z wielu epok. Najstarsze, XIII-wieczne, choć odnowione w okresie nowożytnym, są okna w południowej ścianie prezbiterium, z połowy XIV wieku pochodzi zachodnie okno nawy, okno wschodnie prezbiterium i piscina wewnątrz transeptu. Warte obejrzenia są wspaniałe XIV-wieczne nagrobki sir Williama Berkerolles i jego żony Phelice de Vere oraz sir Rogera Berkerolles i jego żony Katarzyny Turberville de Coity. Przetrwała także XV-wieczna drewniana więźba dachowa w nawie, natomiast północne i południowe okna nawy oraz północne okna prezbiterium są wynikiem XIX-wiecznej renowacji.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Wooding J., Yates N., A Guide to the churches and chapels of Wales, Cardiff 2011.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of St Athan A Grade I Listed Building in St. Athan (Sain Tathan), Vale of Glamorgan.
Strona internetowa coflein.gov.uk, St Athan’s church.