Historia
Pierwsza wzmianka źródłowa o zamku Ruthin pochodzi z 1277 roku, kiedy to został on przekazany Dafyddowi ap Gruffudd, po zakończeniu pierwszej wojny o walijską niepodległość. Ruthin, wraz z Caergwle i Denbigh były nagrodą króla Edwarda I za poparcie jakiego udzielił mu Dafydd. Jako że warownię wzniesiono z czerwonego piaskowca, jego pierwotna nazwa brzmiała Castell Coch yn yr Gwernfor, czyli „Czerwony zamek na wielkich bagnach”.
Dafydd nie posiadał warowni zbyt długo, gdyż zbuntował się przeciwko rządom Anglików w 1282 roku, doprowadzając do drugiej wojny o walijską niepodległości. Edward I szybko opanował całą północną Walię i rozpoczął program budowy zamków zabezpieczających podbite terytoria. Starał się także obniżyć koszty okupacji, nadając walijskie ziemie anglo-normańskim możnym. Ruthin został przyznany Reginaldowi de Gray, który przeprowadził liczne naprawy i rozbudowę zamku. Między innymi wzniósł sześć cylindrycznych wież oraz wydzielił ufortyfikowane podzamcze. W trakcie prac wsparcia udzielał mu znany architekt i mistrz budowniczy króla Edwarda, Jakub z St George.
Rodzina Gray posiadała zamek przez cały XIV i XV wiek. W 1400 roku byli oni jednym z powodów wybuchu wielkiego walijskiego powstania Owaina Glyndŵra. W poprzednich latach popadli w spór z Owainem o parcelę ziemi w Croesau. Ówczesny właściciel zamku Ruthin, kolejny o imieniu Reginald Gray, przejął kontrolę nad nią, a Glyndŵr zwrócił się do angielskiego parlamentu o wsparcie. Jednak z powodu uprzedzeń wobec Walijczyków jego prośba została zignorowana. Jednocześnie Gray próbował zdyskredytować Glyndŵra, nie dostarczając królewskich wezwań do możnych, którzy mięli zapewnić wojska do wojny w Szkocji. Następnie użył swoich wpływów na dworze, by potępić Walijczyka jako zdrajcę. W efekcie 18 września 1400 roku Glyndŵr zaatakował Ruthin oraz spalił i splądrował miasto. Sam zamek oparł się najazdowi. Bunt przerodził się w znaczącą rewoltę, która trwała dziesięć lat. W jej trakcie Gray został schwytany przez Glyndŵra w 1402 roku i musiał się wykupić za ogromną sumę 10 tysięcy marek, które niemal go zbankrutowały.
Po upadku powstania rodzina Gray nadal odgrywała znaczącą rolę w ówczesnej polityce. W 1508 roku George de Gray, earl Kent sprzedał zamek Koronie. Chociaż król Henryk VIII na krótko przekazał Ruthin swemu nieślubnemu synowi, Henrykowi Fitzroyowi, zamek pozostawał własnością królewską do XVII wieku. Dopiero w 1632 roku został sprzedany przez Karola I Sir Thomasowi Myddletonowi z Chirk. W tym czasie fortyfikacje zamku były zaniedbane i tylko wybuch wojny domowej w 1642 spowodował, iż je pośpiesznie odrestaurowano. W 1646 roku rojalistyczny garnizon Ruthin został oblężony przez wojska Parlamentu pod dowództwem generała majora Thomasa Myttona. Zamek wytrwał 11 tygodni, dopóki groźba podkopania nie zmusiła obrońców do poddania. By uniemożliwić dalsze wykorzystywanie zamku, został on w 1648 roku celowo zniszczony. Ruiny pozostawały opuszczone, dopóki w 1826 roku rodzina Myddleton nie wybudowała domu w południowo-wschodniej części zamku.
Architektura
Zamek został wzniesiony na planie pięciokąta na skalnym wywyższeniu czerwonego piaskowca otoczonego przez szeroką suchą fosę. Składał się z pięciokątnego zamku górnego o wymiarach około 105 x 75 metrów i położonego po jego południowo – zachodniej stronie mniejszego zamku dolnego, czy też podzamcza o kształcie prostokąta mierzącego 73 x 49 metrów. Rozdzielał je mur obronny i szeroka sucha fosa. Jedyne połączenie pomiędzy obiema częściami zamku możliwe było za pomocą spiralnej klatki schodowej osadzonej w niedużej wieżyczce wciśniętej w północny narożnik fosy.
Obwodowy mur wzmacniało łącznie sześć cylindrycznych i półokrągłych wież, czy też baszt, oraz dwubasztowa brama w narożniku północno – wschodnim zamku górnego. Nie licząc baszt bramnych pozostałe były silnie wysunięte w przedpole dając możliwość prowadzenia ostrzały bocznego przyległych kurtyn. Prawdopodobnie były wyższe o jedną kondygnację od murów obronnych i podobnie jak one zwieńczone przedpiersiem z krenelażem. Zamek dolny miał swoją mniej ufortyfikowaną bramę po stronie zachodniej.
Główny budynek reprezentacyjnej auli (great hall) o wymiarach 30 x 12 metrów wzniesiono przy kurtynie zachodniej. Mury obronne miały 2 do 2,7 metra grubości i wznosiły się na prawie 30 metrów licząc od poziomu fosy. Zewnętrzną strefę obrony zamku stanowiła z jednej strony fosa nawodniona dzięki rzece Clwyd, a z drugiej głęboki, suchy rów. Szczególnie wysoka nadrzeczna skarpa znajdowała się po północno – zachodniej stronie zamku.
Stan obecny
Dziś prawie połowa zamku (zamek górny) znajduje się w stanie zaawansowanej ruiny, a druga część (pierwotny zamek dolny) została przebudowana na nowożytną rezydencję. W części przebudowanej obecnie znajduje się hotel.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Lindsay E., The castles of Wales, London 1998.
Salter M., The castles of North Wales, Malvern 1997.
Taylor A. J., The Welsh castles of Edward I, London 1986.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, IV County of Denbigh, London 1914.