Historia
Pierwsza wzmianka o kościele w Rudbaxton (Ecclesia Rudepagstona) pojawiła się bardzo wcześnie, już w XII wieku, w dokumencie niejakiego Wizo lub Gwizo, lorda Wiston, przekazującego miejscowe dobra zakonowi Joannitów. Murowany kościół, początkowo pod wezwaniem św. Madoca, wybudowany został w XIII wieku. W XIV i XV wieku został znacznie powiększony o prezbiterium, więżę i kruchtę, zaś w XVI wieku o nawę południową i kaplicę. Pierwsza poważna nowożytna renowacja kościoła przeprowadzona została w 1845 roku, kiedy to wymieniono arkadę tęczy i poszycie dachowe. Kolejne prace prowadzono pod nadzorem G.Pindera z Bournemouth w 1892 roku. Wymieniono wówczas większość wyposażenia oraz ponownie dachy.
Architektura
Późnośredniowieczny kościół składał się z nawy głównej na rzucie wydłużonego prostokąta, krótszego prezbiterium o tej samej szerokości, na wschodzie zamkniętego ścianą prostą, smukłej czworobocznej wieży po stronie zachodniej i kruchty przed południowym wejściem do kościoła w zachodniej części korpusu nawowego. Zarówno nawa jak i prezbiterium przykryte zostały wspólnym dachem dwuspadowym. Dodatkowo w XVI wieku budowla powiększona została o nawę boczną i kaplicę, tworzącą jeden ciąg po południowej stronie prezbiterium i nawy głównej, na wschód od kruchty. Wschodnia ściana kaplicy utworzyła równą elewację ze wschodnim murem prezbiterium, lecz przykryta została osobnym dachem dwuspadowym. Wieżę zwieńczono wysokim przedpiersiem osadzonym na wystających z lica muru wspornikach. Jej północno – wschodni narożnik wysunięto ryzalitowo, by pomieścić wewnątrz spiralną klatkę schodową. Wewnątrz nawę południową otwarto na nawę główną dwoma arkadami, dwie kolejne arkady połączyły także wschodnią kaplicę z prezbiterium.
Stan obecny
Kościół pomimo wiktoriańskich renowacji zachował się w tak dobrym stanie, iż współcześnie otrzymał pierwszy, najwyższy stopień na liście klasyfikującej zachowane walijskie zabytki architektury. Nie licząc okien w wieży i południowej nawie oraz kaplicy, większość ościeży okiennych została wymieniona w XIX wieku, choć część z nich (północna ściana nawy) kopiowała wcześniejsze rozwiązania. Oryginalne późnośredniowieczne choć zamurowane okno, znajduje się także w północnej ścianie prezbiterium. Spośród wyposażenia kościoła najstarszym zachowanym elementem jest XII-wieczna chrzcielnica
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of South-West Wales, Malvern 2003.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, VII County of Pembroke, London 1925.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of Saint Michael A Grade I Listed Building in Rudbaxton, Pembrokeshire.