Rogiet – kościół św Marii

Historia

   Kościół we wsi Rogiet prawdopodobnie wzniesiono pod koniec XIII lub na początku XIV wieku, a pod koniec XIV wieku lub w XV stuleciu znacząco rozbudowano. Pierwotnie nosił on wezwanie św. Hilary, które mogło odnosić się albo do św. Eleri, albo do św. Hilary z Arles. W 1903 roku kościół został odnowiony, a przy okazji dobudowano do niego nawę północną i zakrystię.

Architektura

   Kościół u schyłku średniowiecza składał się z prostokątnej w planie nawy, wyjątkowo krótkiej jak na świątynie walijskie i nietypowo dłuższego od niej, także prostokątnego prezbiterium od strony wschodniej, co prawdopodobnie było wynikiem dobudowania nawy do prezbiterium, które wcześniej służyło jako salowa świątynia. Do zachodniej strony nawy przystawiona została w XIV lub XV wieku wysoka i strzelista wieża. Południowe wejście do nawy poprzedzone zostało kruchtą.
   Najstarsze okna kościoła były prosto wykonanymi, drobnymi, fazowanymi od zewnątrz i głęboko rozglifionymi wewnątrz otworami z trójlistnymi zamknięciami. W późnym okresie średniowiecza większość z nich wymieniono na większe, dwudzielne okna ostrołuczne z wpisanymi trójlistnymi maswerkami i czworobocznymi obramieniami. W ścianę wschodnią prezbiterium, najważniejszą ze względu na znajdujący się za nią ołtarz główny, wstawiono okazalsze okno trójdzielne z trzema otworami zamkniętymi trójliśćmi i czterema czteroliśćmi powyżej, przy czym środkowe płatki trójliści zaostrzono w tak zwane ośle grzbiety. Podobnie jak pozostałe otwory, wewnątrz okno wschodnie rozglifiono do wnęki ujętej ciosanymi kamieniami.
   Elewacje zewnętrzne wieży podparto dwoma drobnymi zachodnimi przyporami i przedzielono na dwie części fazowanym gzymsem kordonowym. Górna partia zwieńczona została przedpiersiem osadzonym  na wystających z lica wspornikach i dekoracyjnym krenelażem, z którego narożników wysunięto sterczyny. Jedna ze sterczyn nie znalazła się w samym narożniku, bowiem od południa z bryły wieży wysunięto czworobocznym ryzalitem klatkę schodową, podwyższoną do formy wieżyczki. Do obronnego charakteru wieży nawiązywały nieliczne i niewielkie otwory okienne, głównie o formie szczelinowej. Jedynie na najwyższej kondygnacji z dzwonami z każdej strony przepruto dwudzielne okna z trójlistnymi zamknięciami.
   Wejście do wnętrza wiodło od południa poprzez ostrołuczny portal z ciągłym profilowaniem, umieszczony w południowej ścianie nawy. Późniejszy portal poprzedzającej go kruchty także oprofilowano, ale zamknięto półkoliście, co było częstym rozwiązaniem w późnośredniowiecznych budowlach regionu. Ponadto do kościoła wiódł wąski, fazowany i ostrołuczny portal w południowej ścianie prezbiterium i profilowany portal zachodni w przyziemiu wieży. W środku nawę od prezbiterium oddzieliła prosta arkada tęczy z nieco obniżonym kluczem archiwolty i fazowaniem na całej wysokości. Arkada oddzielająca przyziemie wieży od nawy utworzona została dużo węższa i wyższa, podwójnie fazowana.

Stan obecny

   Nawa północna i zakrystia dzisiejszego kościoła są dodatkami współczesnymi, jednak stylistycznie nawiązują do średniowiecznych elementów tej ciekawej i lekko nietypowej budowli. Dach nawy pierwotnie był nieco wyższy, co widać na wschodniej ścianie wieży. Wewnątrz prezbiterium zachowały się niewielkie resztki średniowiecznych polichromii ściennych, lecz większość z nich została ukryta pod grubymi nowożytnymi tynkami.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Newman J., The buildings of Wales, Gwent/Monmouthshire, London 2000.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.