Historia
Nieduża wyspa Puffin była miejscem zamieszkania dla wczesnochrześcijańskiej społeczności eremickiej już od VI wieku n.e. W XIII wieku społeczność ta została przekształcona w konwent augustiański znany pod nazwą Ynys Lannog lub Ynys Seiriol, która według średniowiecznego kronikarza Geralda z Walii oznaczać miała Wyspę Księży (Priestholm) i odnosić się do wyjątkowo dużej ilości mieszających tam zakonników.
W 1221 roku konwent augustiański obdarowany został przez walijskiego władcę Llywelyna ap Iorwertha dochodami z miasta Bancenyn, co było zarazem pierwszą wzmianką pisemną o klasztorze Ynys Lannog. Przywilej ten potwierdzany został w 1229 roku przez syna Llywelyna, Dafydda ap Llywelyna, po którym kilka kolejnych donacji wydanych zostało przez bratanka Dafydda, Owaina ap Gruffudda i jego brata Llywelyna ap Gruffudda. Spośród nich najważniejszym było przekazanie w 1237 roku przeorowi Puffin nieodległego klasztoru Penmon, co zapoczątkowało bliskie związki pomiędzy obydwoma konwentami.
W 1303 roku przeor konwentu z wyspy Puffin, Gervase de Perrouse, wciągnięty został w konflikt z dwoma augustiańskimi kanonikami, co zmusiło jego zwierzchnika, biskupa Bangor do przyjrzenia się oskarżeniom. W 1379 roku przeorem był pewien John, prawdopodobnie John de Castell, który zrezygnował ze stanowiska w 1414 roku. Kolejny przeor o imieniu John przewodzić miał konwentowi w 1433 roku. Klasztor rozwiązany został w 1536 roku na mocy decyzji parlamentu angielskiego i króla Henryka VIII Tudora.
Architektura
Klasztor założono mniej więcej pośrodku wydłużonej na linii północny – wschód, południowy – zachód wyspy, blisko skalistych i stromych skarp opadających ku południowemu brzegowi. Zajął on kształt zbliżony do owalu o wymiarach 80 x 36 metrów, otoczonego kamiennym murem z wejściem od strony południowo – zachodniej. W późniejszym etapie funkcjonowania wschodnią część założenia oddzielono od części z kościołem murem złożonym z dwóch rzędów pionowo ustawionych kamieni. Kolejne dwie kurtyny podzieliły część zachodnią na trzy części, przy czym północno – wschodnia najpewniej służyła za cmentarz.
Najważniejszym elementem klasztoru był kamienny kościół, składający się z centralnej, czworobocznej w planie wieży, krótkiej nawy o wymiarach 5,5 x 3,5 metra, prezbiterium (powiększonego w XIII wieku) i południowego transeptu czy też kaplicy. Wieża o bokach długości 2,6 metra zwieńczona została czterospadowym, kamiennym dachem, przedzielona horyzontalnie gzymsem kordonowym mniej więcej w połowie wysokości, przepruta z każdej strony niedużym otworem okiennym (przynajmniej jeden z nich pierwotnie był dwudzielny) oraz otwarta w przyziemiu od wschodu i zachodu półkolistymi arkadami o wysokości 2,5 oraz 2,7 metra. Podobna arkada otwierała się niegdyś także od południa na kaplicę.
Na północny – zachód od kościoła znajdowały się zabudowania, zapewne stanowiące pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze konwentu. Powstawały one co najmniej w dwóch fazach. Starsza charakteryzowała się mniejszymi kamieniami użytymi do budowy i nie przewiązaniem ich zaprawą. Budynki składały się z ulokowanych przy krawędzi stoku trzech lub czterech czworobocznych komór o szerokości około 3,6 metra i długości od 3 do 7,6 metrów. Młodsze zabudowania składały się z pomieszczeń o szerokości 3,6 – 4,5 metra przystawionych do wewnętrznej ściany północnego muru, a także częściowo nałożonych na starsze zabudowania. Były wybudowane z większego budulca, łączonego już zaprawą wapienną.
Stan obecny
Obecnie na niezabudowanej i bezludnej, a przez to trudnej do dostania się wyspie, przetrwały skromne ruiny dawnego klasztoru. Ich najbardziej rzucającym się w oczy i najlepiej zachowanym elementem jest XII-wieczna wieża, do której przylegają relikty nawy, prezbiterium i transeptu, użytkowanego w okresie nowożytnym jako zagroda. Całość jest dziś mocno zarośnięta bluszczem, lecz ogólnodostępna.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Burton J., Stöber K., Abbeys and Priories of Medieval Wales, Chippenham 2015.
Davis P.R., Lloyd-Fern S., Lost churches of Wales & the Marches, Wolfeboro Falls 1991.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient Monuments in Anglesey, London 1937.