Historia
Grobowiec Presaddfed został wzniesiony w okresie neolitu, około 4000-2000 lat p.n.e. Służył jako zbiorowe miejsce pochówku wczesnorolniczej społeczności. Stopniowe przechodzenie ze zbieractwa i myślistwa do bardziej osiadłego życia rolniczego zapewne wpłynęło na rozwój poczucia terytorializmu i praw do dziedziczenia, a co za tym idzie chęć oddawania hołdu przodkom. Widocznym przejawem tej aspiracji mogły być właśnie monumentalne grobowce, służące również do przeprowadzania ceremonii religijnych w ich pobliżu. W XVIII wieku, kiedy miejsce to zostało po raz pierwszy odnotowane, komory grobowe znajdowały się już w ruinie, choć jeszcze na początku XIX wieku co najmniej jedna z nich mogła być wykorzystywana jako schronienie lub tymczasowe miejsce zamieszkiwania.
Architektura
Grobowiec składał się z dwóch oddalonych od siebie o nieco ponad dwa metry owalnych lub nieregularnych komór, pierwotnie przykrytych kopcem ziemi lub kamieni (ang. cairn). Nie jest pewne czy komory były częścią tej samej konstrukcji, ale ich stosunkowo bliskie rozmieszczenie oraz najstarsze przekazy pisemne stwierdzające, że w XIX wieku otoczone były dużą liczbą małych kamieni, mogłoby świadczyć o tym, że niegdyś obie zostały przykryte jednym, wspólnym kurhanem. Obie komory wzniesiono z głazów narzutowych, zapewne w okresie neolitu rozsianych po okolicy na skutek działań lodowca i użytych do budowy bez poddawania obróbce.
Południowa komora grobowa otrzymała zwieńczenie w postaci masywnego głazu o wymiarach około 3,6 x 2,4 metry, wspartego przez trzy kamienie na południowym krańcu i przez jeden, bardziej smukły kamień na północy. Wszystkie cztery kamienie usytuowano dłuższymi bokami pionowo i wkopano w ziemię. Pomiędzy nimi pierwotnie mogły się znajdować mniejsze kamienie tworzące pozostałą część zachodniej ściany. Wejście skierowane było w stronę wschodnią, a więc tradycyjnie ku wschodzącym o poranku promieniom słonecznym.
Północna komora była nieco mniejsza niż południowa. Składała się z co najmniej dwóch kamieni na północnym krańcu oraz kolejnych dwóch po przeciwnej stronie, które niegdyś podpierały duży i płaski kamień stropowy. Jeśli przyjąć, iż komora północna stanowiła wspólną i jednoczasową konstrukcję z komorą południową, to wejście do niej najpewniej także znajdowało się od strony wschodniej.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowały się tylko pozostałości kamiennych komór grobowych, bez widocznych śladów po przykrywającym je kopcu (ang. cairn). Bardziej kompletna jest komora południowa, natomiast północna na przestrzeni wieków została znacznie uszkodzona, przy czym jej kamień stropowy jest przewrócony, a pionowo ustawione są jedynie dwa kamienie tworzące dawniej ściany.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
Cummings V., Richards C., Building the Great Dolmens. Excavations at Presaddfed, Anglesey, 2013, Preston 2013.
Haslam R., Orbach J., Voelcker A., The buildings of Wales, Gwynedd, London 2009.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient Monuments in Anglesey, London 1937.