Historia
Kościół w Pistyll, usytuowany na szlaku pielgrzymkowym z Clynnog do wyspy Bardsey (Ynys Enlil), zbudowany został w XII lub XIII wieku. Poświęcony został on Beuno, opatowi i świętemu żyjącemu w VI wieku, którego głównym ośrodkiem było nieodległe Clynnog Fawr. W XV wieku kościół został powiększony, choć zachował dawną, bardzo prostą formę, zaopatrzoną w nową więźbę dachową.
Architektura
Kościół usytuowany został na stoku wzniesienia, opadającego po stronie zachodniej i południowej ku jarowi z przepływającym strumieniem, który w niedalekiej odległości na północnym – zachodzie znajdował ujście do morza. Wzniesiony został ze średniej i dużej wielkości nieobrobionych kamieni, ułożonych bez zachowania równych warstw i połączonych zaprawą. Otrzymał formę bardzo prostej budowli salowej na planie prostokąta, przedłużonej ku wschodowi w XV wieku z zachowaniem początkowej szerokości. Wejście do niego pierwotnie znajdowało się we wschodniej części ściany południowej, lecz przeniesione zostało później do elewacji zachodniej. Ponadto ściany przepruto bardzo wąskimi oknami, niektórymi prawie szczelinami, później przekształconymi do formy umieszczanych parami otworów lancetowatych. Pierwotnie ściana północna nie posiadała żadnego otworu, dopiero w XV wieku umieszczono tam tzw. okno trędowatych, służące do podglądania ołtarza przez ludzi niedopuszczanych do środka kościoła. Wnętrze przykryte zostało nad całością budynku pięcioprzęsłową, otwartą więźbą dachową ze sfazowanymi jętkami. Dawniej pokryta była ona strzechą.
Stan obecny
Kościół w Pistyll to dziś w większości niezmieniony w czasach nowożytnych średniowieczny budynek sakralny, malowniczo usytuowany na stoku wzgórza w pobliżu morskiego wybrzeża. W jego wnętrzu zachowała się XV-wieczna więźba dachowa oraz XII-wieczna chrzcielnica udekorowana anglo-skandynawskim lub celtyckim motywem zdobniczym o przenikających się łukach. Kościół zaliczony został do grupy zabytków architektury o największym znaczeniu, jednym z nielicznych w których zachowały się we wnętrzu średniowieczne polichromie ścienne (wschodnia część ściany północnej), ukazujące między innymi św. Krzysztofa. Spośród okien współcześnie przebite zostały dwa dwudzielne otwory południowe, przy czym jedno z nich osadzono na miejscu oryginalnego portalu. Oryginalne okno zachowało się zaraz obok w ścianie południowej (obecnie zamurowane) oraz w ścianie północnej. Okno wschodnie przekształcono w okresie nowożytnym.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of North Wales, Malvern 1993.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Caernarvonshire, volume III: west, the Cantref of Lleyn, London 1964.