Historia
Kościół farny w Pilleth prawdopodobnie zbudowany został w XIII wieku, pierwotnie jako prosta i nieduża budowla, umieszczona blisko uznawanej za świętą studni. W XIV stuleciu został przedłużony oraz powiększony o wieżę. Kolejne prace, tym razem głównie naprawcze, musiały być prowadzone w pierwszej połowie XV wieku, z powodu zniszczeń jakie przyniosło walijskie powstanie Owaina Glyndŵra. W jego trakcie, w 1402 roku w pobliżu kościoła stoczona została bitwa, w której Walijczycy pobili angielskie oddziały sir Edmunda Mortimera. Nowożytna gruntowna renowacja kościoła miała miejsce w latach 1872 – 1873, niestety jednak niewiele później, w 1894 roku, budowlę uszkodził pożar. Ponowne zadaszenie zabytku oraz umieszczenie w nim nowego wyposażenia nastąpiło w 1911 roku.
Architektura
Kościół usytuowano na zboczu wysokiego wzgórza, opadającego stokami ku wschodowi. W swej najstarszej formie był bardzo prostą budowlą wzniesioną na planie prostokąta, bez wydzielonego zewnętrznie prezbiterium, ani żadnych innych aneksów. W XIV wieku korpus przedłużony został ku wschodowi, zaś po stronie zachodniej dostawiono czworoboczną wieżę, usytuowaną nieco niesymetrycznie w stosunku do nawy (jej południowa ściana zrównana została z elewacją korpusu, natomiast północna ściana utworzyła uskok z północnym murem korpusu). Dość nietypowo w zachodniej części ściany południowej wieży wstawiono płytki ryzalit mieszczący wewnątrz spiralną klatkę schodową (przeważnie wieżyczki schodowe umieszczano w narożnikach wschodnich wież).
Korpus kościoła pierwotnie oświetlały stosunkowo wąskie okna zamknięte bardzo popularnymi w Walii i Anglii trójliśćmi. W późniejszym okresie gotyku ściany przebito także większymi oknami ostrołucznymi (ściana wschodnia) oraz dwudzielnymi oknami z prześwitami zamkniętymi łukami w ośle grzbiety. Elewacja północna kościoła zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną początkowo nie miała otworów, dopiero po przedłużeniu wschodniej części jedno okno umieszczono w pobliżu narożnika, zapewne w celu lepszego doświetlenie głównego ołtarza. Wejście do wnętrza kościoła tradycyjnie znajdowało się zachodniej części południowej ściany nawy. Umieszczono tam ostrołuczny portal ze sfazowanymi ościeżami.
Stan obecny
Kościół jest dzisiaj malowniczą budowlą o odnowionych, pobielonych elewacjach, wyglądającą dość nietypowo z powodu obniżonej wieży zachodniej (prawdopodobnie zniszczonej w trakcie XV-wiecznego powstania Glyndŵra). Oryginalne okna przetrwały w kościele we wschodniej części korpusu od północy i południa, oryginalne jest także zachodnie okno w wieży, choć prawdopodobnie przeniesione ze ściany wschodniej korpusu w trakcie renowacji. Detalami architektonicznymi z XIV wieku są także portal południowy i piscina wewnątrz, natomiast chrzcielnica i kropielnica pochodzą z XIII wieku. W kościele podobno znajdują się pozostałości zbroi, którą nosił pokonany na pobliskim polu bitwy sir Edmund Mortimer.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kinross J., Discovering the smallest churches in Wales, Stroud 2007.
Salter M., The old parish churches of Mid-Wales, Malvern 1997.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, III County of Radnor, London 1913.