Historia
Kościół św. Piotra w osadzie Peterstone Wentlooge został wzniesiony w połowie XV wieku, na miejscu starszej świątyni powstałej i działającej pod patronatem opactwa św. Augustyna z Bristolu. Odnowiony został w 1607 roku, po zniszczeniach spowodowanych przez wielką powódź, a następnie w czasach wiktoriańskich, w latach 1889-1891. Pod koniec XIX wieku dobudowana została do kościoła zakrystia, natomiast w 1910 roku odrestaurowana została wieża.
Architektura
Kościół zbudowany został na płaskim pasie ziemi przy północnym brzegu estuarium rzeki Severn. Wzniesiono go w stylu angielskiego gotyku wertykalnego, jako budowlę trójnawową z czworoboczną wieżą po stronie zachodniej, przy czym nawy boczne nie osiągnęły wschodnich narożników wieży, pozostawiając jednonawowe przęsło w części zachodniej kościoła, co było cechą charakterystyczną dla angielskich kościołów z rejonu Devon. Po stronie wschodniej usytuowane zostało niewielkie w stosunku do korpusu, prostokątne w planie prezbiterium, a po stronie południowej kruchta.
Nawy boczne kościoła przykryto osobnymi dachami jednospadowymi, ukrytymi za prostymi przedpiersiami, nawę główną natomiast zwieńczono dachem dwuspadowym. Ściany nawy głównej utworzono wyższe niż nawy boczne, ale nie na tyle, by umieścić w clerestorium okna, przez co budynek uzyskał formę pseudobazyliki. Korpus wzmocniono niskimi uskokowymi przyporami w narożach i jedną dodatkową południową. Okna w większości uzyskały ostrołuczne zamknięcia i trójdzielne podziały maswerków, za wyjątkiem dwudzielnych okien najwyższego piętra wieży i jednodzielnych otworów jej niższych kondygnacji. Wielkością tradycyjnie wyróżniono okno wschodnie prezbiterium, oświetlające główny ołtarz kościoła.
Wieża zachodnia wraz z północno – wschodnią wieloboczną wieżyczką schodową stanowiła charakterystyczny element kościoła. Obie zostały przedzielone na trzy części gzymsami kordonowymi i profilowanym gzymsem cokołowym. Bardzo bogato ozdobiono je na wysokości przedpiersia, gdzie utworzono fryz z trójlistnie zamkniętych małych wnęk. W narożnikach, na przedłużeniu wysokich narożnych przypór, osadzono smukłe, pokryte licznymi żabkami sterczyny, przy czym przyporę wyjątkowo umieszczono nawet w narożniku północno – wschodnim, przy wieżyczce schodowej. Ozdobny krenelaż oprofilowano, a pod nim na gzymsie osadzono okrakiem rzeźbione rzygacze o formie maszkaronów. Ponadto ze wszystkich stron na osi przedpiersia umieszczono baldachimowe wnęki z figurami, flankowane przez dwie miniaturowe fiale.
Wnętrze korpusu przykryto późnośredniowieczną otwartą, wspornikową więźbą dachową (ang. hammerbeam roof truss). Podział na trzy nawy i cztery przęsła zapewniły trzy pary filarów oraz krótkie odcinki murów i półfilary od wschodu i zachodu. Filary ujęto licznymi wałkami, kapitele ozdobiono rzadkimi liśćmi, a arkady międzynawowe oprofilowano tak, aby pasowały do wałków nafilarach. Przyziemie wieży otwarto na nawę wysoką arkadą ze śmiałym ciągłym profilowaniem złożonym z podwójnej fali, wklęski i kolejnej fali. Identyczną sekwencję zastosowano na łuku tęczowym, choć jego część została przysłonięta lektorium. Wejście na górny balkon lektorium możliwe było schodami w grubości muru po północnej stronie arkady tęczy.
Stan obecny
Kościół w Peterstone Wentlooge jest jednym z najcenniejszych zabytków późnogotyckich w regionie Gwent, pomimo że w XIX wieku gruntownie przebudowane zostało jego prezbiterium oraz w mniejszym stopniu być może nawa północna. Cechą charakterystyczną budynku jest wyrafinowanie udekorowana wieża, choć bardzo podobną wzniesiono w kościele w pobliskim St Bride’s Wentloog. Wewnątrz korpusu kościoła św. Piotra zachowała się oryginalna, częściowo restaurowana więźba dachowa. Uwagę przykuwają ponadto bogato profilowane arkady z filarami międzynawowymi.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Newman J., The buildings of Wales, Gwent/Monmouthshire, London 2000.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.