Historia
Grobowiec Pentre Ifan został wzniesiony w okresie neolitu, około 4000 – 3500 roku p.n.e., jako miejsce pochówku wczesnorolniczej społeczności. Stopniowe przechodzenie społeczeństwa ze zbieractwa i myślistwa do bardziej osiadłego życia rolniczego zapewne wpłynęło na rozwój poczucia terytorializmu i praw do dziedziczenia, a co za tym idzie chęci oddania hołdu przodkom. Widocznym przejawem tej aspiracji mogły być monumentalne grobowce, służące również do przeprowadzania ceremonii religijnych w ich pobliżu. Użytkowane przez wiele stuleci, możliwe iż były grobowcami rodowymi lub przynależnymi dla konkretnych szczepów. Pentre Ifan prawdopodobnie był budowany w dwóch etapach, wpierw portalowa komora grobowa, a następnie kopiec i fasada wejściowa. W grobowcu nie znaleziono żadnych śladów kości, być może w późniejszym okresie zostały one przeniesione gdzie indziej. Schyłek użytkowania megalitycznych grobowców nastąpił około 2500 roku p.n.e. Podczas nadchodzącej epoki brązu do około 1500 roku p.n.e. w Brytanii większe znaczenie zaczęły zyskiwać inne metody pochówku, między innymi związane z kamiennymi kręgami.
Architektura
Grobowiec składał się z komory grzebalnej, która pierwotnie była pokryta dużym kopcem kamieni (cairn), tworzącym owalny kształt zbliżony po południowej stronie do klina. Jego długość wynosiła około 36 metrów a szerokość 17 metrów. Większe kamienie wyznaczały krawędzie kopca, a po stronie południowej przestrzeń pomiędzy klinem zapewne służyła do przeprowadzania rytuałów i ceremonii pogrzebowych. Komora grobowa znajdowała się na południowym krańcu kopca, który rozciągał się podłużnie w kierunku północnym.
Pentre Ifan należał do grupy tzw. grobowców portalowych, gdyż jego fasada wejściowa została zbudowana z dwóch ułożonych bez użycia zaprawy dużych kamieni, tworzących rodzaj wejścia. Nie zostały one obciosane a jedynie starannie dobrane i dopasowane. Dwa wysokie kamienie ustawione były równolegle do siebie tworząc portal, a nieco niższy umieszczony był pomiędzy nimi pod kątem prostym tworząc w planie kształt zbliżony do litery H. Wolna przestrzeń pomiędzy kamieniem blokującym i portalowymi wypełniana była mniejszymi kamieniami układanymi bez użycia zaprawy. Prawdopodobnie kamień blokujący przewidziany był jako ruchomy, by umożliwiać umieszczanie kolejnych ciał w komorze grobowej. Możliwe także, iż do grobowca na późniejszym etapie dostawano się z boku.
Sama komora grobowa miała kształt zbliżony do prostokąta, wyznaczonego przez obstawę bocznych kamiennych płyt. U góry rolę stropu pełnił olbrzymi, długi na ponad 5 metrów i ważący około 16 ton kamień, umieszczony na wysokości około 2,4 metra. Nie wiadomo czy kamień stropowy pierwotnie pokryty był mniejszymi kamieniami kopca (cairn), czy też był on wraz z fasadą wejściową widoczny.
Stan obecny
Do czasów współczesnych z grobowca przetrwało sześć pionowych kamieni, z których trzy podtrzymują kamień stropowy (capstone). Z pozostałych trzech, dwa kamienie portalowe tworzą wejście, a trzeci, pod kątem, wydaje się je blokować. Niewiele pozostało z materiału, który tworzył kopiec, większość z niego została rozproszona. Dolmen jest obecnie jednym z największych i najlepiej zachowanych na terenie Walii. Znajduje się pod opieką i utrzymywany jest przez agendę rządową Cadw (Walijska Historyczna Agencja Zabytków). Wstęp na jego teren jest bezpłatny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
Hilling J., Cilgerran Castle, St Dogmaels Abbey, Pentre Ifan Burial Chamber, Carreg Coetan Burial Chamber, Cardiff 2000.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, VII County of Pembroke, London 1925.