Historia
W pierwszych latach XII wieku Walia podzielona była na szereg małych, często zwalczających się księstw, rządzonych przez rodowitych walijskich władców, poddanych presji ze strony anglo-normańskich najeźdźców. Zajmowanie przez nich nowych terenów w południowej części Walii nie było skoordynowane w ramach planowanej akcji, lecz poszczególni lordowie z przygranicznych marchii zachęcani byli przez angielskiego króla do rozszerzania swych władztw. W ramach tego procesu w 1106 roku król Henryk I nakazał Henremu de Beaumont, earlowi Warwick zająć ziemie półwyspu Gower. W szybkiej kampanii earl zdobył półwysep i umocnił swą władzę budując kilka drewniano – ziemnych zamków, pośród których był między innymi Penmaen. Został on w bliżej nieznanym okresie XII wieku przynajmniej częściowo zniszczony, prawdopodobnie na skutek ataku Walijczyków. Po odbudowie i wzmocnieniu wieży bramnej funkcjonował do początku XIII wieku, kiedy to przypuszczalnie został zniszczony w trakcie walk Rhysa Gryga ap Rhysa z Anglo-Normanami w 1217 roku. W 1241 roku król Henryk III poinstruował lorda Gower by przywrócił Penmaen Philipowi Harengowi, który najpewniej był ostatnim właścicielem zamku, jednak nie został on już nigdy odbudowany.
Architektura
Niewielki zamek, a właściwie gródek wzniesiony został na cyplu wzniesienia opadającego z trzech stron stromymi stokami do wód zatoki Three Cliffs Bay. Jego obwarowania składały się z owalnego w planie ziemnego obwodu o wymiarach około 39 x 27 metrów, zwieńczonego zapewne palisadą lub częstokołem z chodnikiem straży. Od zachodu, czyli od jedynej strony z której możliwe było poprowadzenie drogi dojazdowej do gródka, odcięto się przekopując suchą fosę, która zabezpieczyła gródek także od północy i południa. Po stronie zachodniej pozostawiono groblę, umieszczoną w poprzek przekopu i wykorzystywaną jako droga dojazdowa.
Na straży wjazdu początkowo stała drewniana wieża bramna o długości boków wynoszącej około 6 metrów, której rdzeniem było sześć masywnych słupów. Po spaleniu odbudowano ją, przy jednoczesnym zwężeniu przejazdu bramnego do około 2 metrów i umocnieniu dolnej części bramy i czoła obwarowań układanymi bez użycia zaprawy kamieniami. Ponadto podwyższono wał ziemny i po południowej stronie bramy poszerzono go, być może w celu umieszczenia jakiejś konstrukcji flankującej wjazd. Również pogłębiono przekop, a groblę zwężono by maksymalnie utrudnić ewentualny atak.
Wewnątrz obwodu obwarowań najstarsze zabudowania znajdowały się w północnej części dziedzińca, gdzie usytuowany był niewielki budynek o wymiarach 5 x 3,6 metra, wzniesiony z drewnianych słupów osadzonych w wykutych w skale otworach. W drugiej fazie funkcjonowania oprócz zabudowań drewnianych znajdował się co najmniej jeden budynek o wymiarach 12,5 x 5 metrów, wzniesiony na podmurówce z układanych bez użycia zaprawy kamieni, usytuowany w południowej części dziedzińca. Jego narożniki były lekko zaokrąglone, a górne partie najpewniej konstrukcji drewnianej. Wejście wiodło od strony majdanu (północy).
Stan obecny
Gródek zachował się do dnia dzisiejszego jedynie w postaci czytelnych obwałowań ziemnych i przekopu. Całość porośnięta jest trawami i krzakami, nie widać więc żadnych reliktów murowanych. Wstęp na teren Penmaen jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The castles of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
The Royal Commission on Ancient and Historical Monuments of Wales, Glamorgan Early Castles, London 1991.
Williams D., Gower. A Guide to Ancient and Historic Monuments of the Gower Peninsula, Cardiff 1998.