Historia
Kościół św. Jana w Penhow został wzniesiony pod koniec XII lub na początku XIII wieku z inicjatywy rodu St Maurs, którego przedstawiciele zbudowali także pobliski zamek i z czasem przekształcili nazwisko w Seymour. W dalszej części XIII stulecia został rozbudowany o południową nawę, a w XV wieku o kruchtę. W XVIII i na początku XX wieku kościół poddany został pracom remontowym. W 1913 roku dobudowana została do niego zakrystia.
Architektura
Kościół zbudowany został na wzgórzu, od wschodu opadającym stromymi zboczami, a dodatkowo od północy, zachodu i wschodu otoczonym przez niewielką rzekę. Pierwotnie składał się z prostokątnej w planie, wydłużonej nawy, do której w XIII stuleciu dobudowano po wschodniej stronie także czworoboczne lecz krótsze prezbiterium. Niska, czworoboczna wieża umieszczona została nietypowo, po południowej stronie nawy, mniej więcej w połowie jej długości. Jeszcze w XIII wieku z dwóch stron wieży usytuowano boczną nawę. W XV stuleciu ten niecodzienny układ przestrzenny uzupełniono, dostawiając od południa kruchtę wiodącą do przyziemia wieży.
Najstarsze wejście do kościoła znajdować się mogło w elewacji południowej, od tamtej bowiem strony usytuowane były średniowieczne zabudowania wsi. Okna w XII i XIII wieku zapewne nie odbiegały od innych otworów z romańskich wiejskich kościołów południowej części Walii. Prawdopodobnie były wąskie, rozglifione do wnętrza, być może zamknięte półkoliście. W późniejszych latach XIII stulecia i w XIV wieku w murach kościoła mogły zacząć się pojawiać okna typowe dla wczesnego gotyku, a więc nadal stosunkowo wąskie, ale zamykane już ostrołucznie lub trójliśćmi. W XV i XVI wieku do architektury kościoła najpewniej wprowadzono dwudzielne okna maswerkowe, być może z popularnymi wówczas motywami pięcioliści i oślich grzbietów.
We wnętrzu kościoła wieżę otwarto na nawę prosto wykonaną, ostrołuczną, pozbawioną profilowania arkadą. Późniejszą nawę południową połączono z nawą główną dwoma dwuprzęsłowymi arkadami, opartymi na pojedynczych filarach z każdej strony wieży. Zachodni filat utworzono w przekroju ośmioboczny, wschodni cylindryczny, przy czym ten drugi dodatkowo wyróżniony został kolorystycznie, za pomocą odmiennych barw naprzemiennie układnych kamieni. Arkady międzynawowe także zamknięto ostrołukami, ale ze sfazowanymi już archiwoltami opartymi na impostach i płaskorzeźbionych kapitelach filarów.
Stan obecny
Obecnie z najstarszej fazy kościoła z XII wieku zachowała się ściana północna, zachodnia i fragmenty ściany południowej z której utworzono w XIII wieku filary międzynawowe i arkady. Późnośredniowiecznym zabytkiem jest kruchta południowa, natomiast prezbiterium zostało gruntownie przebudowane w trakcie dostawiania do niego współczesnej zakrystii. Niestety wszystkie okna kościoła zostały wymienione w XIX stuleciu i na początku XX wieku, choć część z nich być może powtarzać formy starszych otworów. Współczesne są także kapitele filarów międzynawowych. Spośród średniowiecznych detali architektonicznych oprócz arkad zachowała się podwójna piscina z XIII wieku i XIV-wieczna ozdobna wnęka na nagrobek w ścianie północnej prezbiterium.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Newman J., The buildings of Wales, Gwent/Monmouthshire, London 2000.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.