Historia
Kościół św. Marcina wzniesiony został prawdopodobnie w XIV wieku, zaś na przełomie XV i XVI wieku przekształcony w stylistyce późnego gotyku. Być może powstał on na miejscu starszej budowli, na co wskazywałaby romańska chrzcielnica oraz rzekomo romańska arkada tęczy, rozebrana w trakcie nowożytnej przebudowy. W latach 1884-1885 Henry Prothero z Cheltenham przeprowadził wiktoriański remont kościoła, w trakcie którego między innymi dostawił szachulcową kruchtę, nieco podwyższył wieżę oraz odnowił lub wymienił okna.
Architektura
Kościół zbudowany został na rozległym, ale niewysokim wzniesieniu, od wschodu i zachodu otoczonym strumieniami. Uzyskał typowy układ dla wczesnogotyckiej, średniej wielkości wiejskiej świątyni parafialnej. W średniowieczu składał się z pojedynczej nawy na planie prostokąta, dostawionego do niej od wschodu węższego, niższego i krótszego prezbiterium, także na planie prostokąta, oraz smukłej wieży na osi elewacji zachodniej nawy. Wysokość tej ostatniej pierwotnie była nieduża, niewiele wyższa niż kalenicy dwuspadowego dachu nawy.
Pierwotnie kościół oświetlały małej i średniej wielkości, rozglifione do wnętrza okna, prawdopodobnie zwieńczone wydatnymi trójliśćmi ze środkowymi płatkami zamkniętymi w ośle grzbiety. Okno tego typu umieszczono w południowej ścianie prezbiterium, a kolejne mogło się znajdować od południa w nawie. Być może bardziej wyszukaną formę miało okno wschodnie w prezbiterium, gdzie tradycyjnie umieszczano największe i najbardziej dekoracyjne otwory. W okresie późnego gotyku wprowadzono okna z maswerkami zamkniętymi popularniejszymi wówczas pięcioliśćmi, osadzonymi w czworobocznych obramieniach. Ślepą, pozbawioną okien elewacją, była północna ściana prezbiterium oraz być może początkowo także północna ściana nawy.
Wejście do środka kościoła umieszczono dla wiernych w typowym miejscu, w zachodniej części ściany południowej nawy. Nie umieszczono natomiast zewnętrznego portalu w przyziemiu wieży, która nie pełniła roli przedsionka. Być może już w średniowieczu funkcjonował też wąski portal dla plebana w południowej ścianie prezbiterium. Wnętrze nawy i prezbiterium w XV wieku przykryto drewnianą kolebką, we wschodniej części kościoła konieczną ze względu na wysoko przeprute okno. Obie główne części kościoła rozdzielono ostrołuczną arkadą tęczy z wydatnym podwójnym fazowaniem.
Stan obecny
Kościół zachował układ gotyckiej świątyni z XIV wieku, choć jego północna ściana nawy mogła zostać przemurowana w XVI wieku, w trakcie późnogotyckiej modernizacji. Zmiany nowożytne przyniosły: dostawienie kruchty po stronie południowej, podwyższenie wieży o 2,4 metra i jej zwieńczenie dachem czterospadowym, całkowitą wymianę okna wschodniego prezbiterium oraz odnowienie pozostałych okien, a także wymianę arkady tęczy (obecna prawdopodobnie kopiuje formę gotyckiej). Jedyne oryginalne okno z XIV wieku zachowało się w ścianie południowej prezbiterium. Prawdopodobnie późnośredniowiecznymi są portale zachodni i południowy w nawie, a także kolebka nad nawą i prezbiterium.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Newman J., The buildings of Wales, Gwent/Monmouthshire, London 2000.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.