Historia
Kościół Wszystkich Świętych w Oystermouth wspomniany został w źródłach pisanych w 1141 roku, kiedy Maurycy de Londres otrzymał z niego dochód. Prawdopodobnie został zbudowany na ruinach rzymskiego budynku i późniejszego wczesnośredniowiecznego kościoła sprzed IX wieku, wspomnianego przez walijskiego mnicha Nenniusza, autora Historia Brittonum. W XIII, XIV i XV wieku, wraz ze zmieniającą się stylistyką, kościół poddawano kolejnym przebudowom. Po anglo-normańskim podboju Walii został przekazany opactwu św. Piotra w Gloucester, natomiast od 1367 do 1540 roku zarząd nad nim sprawował szpital św. Dawida w Swansea. W XIX wieku z powodu zwiększenia się populacji szybko rozwijającego miasta oraz złego stanu technicznego świątyni, kościół odnowiono oraz rozbudowano o nową północną nawę. W 1915 roku wiktoriańska dobudówka została rozebrana, by zrobić miejsce dla jeszcze większej nawy i prezbiterium. Prace te zostały zakończone do 1937 roku.
Architektura
Średniowieczny kościół składał się z obszernej nawy na planie prostokąta, wschodniego, czworobocznego ale nieco węższego prezbiterium, kruchty i wieży po stronie zachodniej. Wieża zwieńczona została w typowy dla Walii sposób: przedpiersiem osadzonym na wspornikach i krenelażem. Od południowej strony umieszczono płytki występ w murze mieszczący doświetlaną pięcioma szczelinowymi otworami klatkę schodową. Pierwotne wejście do kościoła znajdowało się po południowej stronie nawy. Oświetlające wnętrze okna z XII/XIII wieku były wąskie, dość wysokie, zwieńczone ostrołukami lub trójliśćmi. W XIV, XV i XVI wieku zaczęto wprowadzać duże ostrołuczne otwory wypełnione kamiennymi maswerkami, a także dwu i trójdzielne okna osadzone w czworobocznych ościeżach. Wyróżniała się elewacja wschodnia z XIII-wieczną triadą bardzo wąskich otworów lancetowatych.
Stan obecny
W efekcie XX-wiecznych prac budowlanych średniowieczny kościół jest dziś nawą południową i kaplicą (dawne prezbiterium) współczesnej świątyni. Pierwotne południowe wejście do kościoła jest dziś zamurowane. Obok niego zachowało się wąskie ostrołukowe okno z XIII lub XIV wieku, a dalej potrójne okno w prostokątnym obramowaniu z XVI stulecia. Prezbiterium we wschodniej ścianie posiada trzy ostrołukowe wąskie okna, oryginalnie pochodzące z XIV wieku, lecz odnowione w XIX stuleciu.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Gregor G., Toft L., The churches and chapels of Gower, Swansea 2007.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.