Old Cogan – kościół św Piotra

Historia

   Kościół św. Piotra we wsi Old Cogan powstał najpóźniej w pierwszej połowie XII wieku, a być może nawet w XI stuleciu. Na początku XVI wieku został nieco powiększony i przekształcony w stylistyce późnogotyckiej, co wiązało się z powiększeniem okien i wstawieniem przegrody lektorium. Do XIX wieku w związku z wyludnieniem osady popadł w zaniedbanie i przestał być użytkowany. Jego wiktoriańską renowację przeprowadzono w latach 1888-1894.

Architektura

   Romański kościół był niedużą budowlą posiadającą pojedynczą nawę oraz wąskie i krótkie prezbiterium po stronie wschodniej, także wzniesione na planie prostokąta. Wnętrze kościoła oświetlały wówczas wąskie i niewysokie okna, prawdopodobnie zamknięte półkoliście. Obie części budowli rozdzielała wąska, półkoliście zamknięta arkada z surowymi impostami. Romański kościół częściowo wzniesiono w charakterystycznej technice opus spicatum, z ukośnie ustawianych rzędami płaskich kamieni.
   Pod koniec średniowiecza nawa przedłużona została ku zachodowi, dzięki czemu jej mocno wydłużony kształt wyróżniał się na tle usytuowanego po wschodniej stronie małego prezbiterium. Dodatkowo południowe wejście do nawy poprzedzone zostało kruchtą z bocznymi, kamiennymi siedziskami wewnątrz, a narożnik północno – wschodni nawy przemurowano by osadzić w nim schody wiodące do lektorium.
   Okna w okresie późnego gotyku zostały powiększone i zwieńczone wydatnymi trójliściami. dwa oświetlały nawę od południa, po jednym zaś prezbiterium od północy i południa. Bardzo nietypowo wschodnia ściana prezbiterium nie otrzymała żadnego otworu, choć było to miejsce gdzie zawsze osadzano największe i najbardziej ozdobne okna oświetlające ołtarz. Także północna ściana nawy nie posiadała żadnych otworów – rozwiązanie często spotykane w Europie ale raczej rzadkie na terenie Walii (wynikało to najpewniej ze średniowiecznego mistycyzmu który stronę północną rezerwował dla sił zła, od którego trzeba się było odgrodzić, ponadto od północy napływała mała ilość światła słonecznego).

Stan obecny

   Kościół jest dziś w dużej części budowlą romańsko – gotycką, posiadającą najstarsze mury nawy i prezbiterium oraz gotycką kruchtę i zachodnie przedłużenie nawy. Spośród detali architektonicznych jedyne romańskie okno, obecnie zamurowane, widoczne jest w południowej ścianie prezbiterium. Pozostałe okna pochodzą z okresu gotyku przy czym część z nich została wymieniona w XIX wieku (okna nawy). Nowożytna jest także więźba dachowa, mała dzwonnica i krzyże na ścianach szczytowych, pochodzące z czasu odbudowy kościoła.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, St Peter’s Church A Grade II* Listed Building in Penarth, Vale of Glamorgan.