Historia
Kościół w Mwnt najprawdopodobniej zbudowany został w XIII wieku. Przez cały okres swego funkcjonowania pozostawał niewielką, bardzo prostą budowlą, która w późniejszym okresie średniowiecza jedynej większej ingerencji doświadczyła w XV wieku, gdy północna ściana została przebudowana w związku ze wstawieniem późnogotyckiego lektorium. Renowacja wiktoriańska zabytku miała miejsce w 1853 roku. W jej trakcie podwyższono nawę, lecz do pierwotnej formy przywrócona została w trakcie naprawy z 1917 roku, po spustoszeniu przez bardzo silny sztorm. Kolejne prace naprawcze prowadzono w 1952 roku.
Architektura
Kościół św. Krzyża powstał jako budowla należąca do grupy najprostszych, salowych budynków sakralnych, wzniesionych na planie prostokąta bez wydzielonego zewnętrznie z bryły prezbiterium. Przykryty został dwuspadowym dachem opartym przy krótszych bokach na pozbawionych jakichkolwiek zdobień szczytach. Wejście do wnętrza umieszczono w ścianie południowej, gdzie znalazł się ostrołucznie zamknięty, prosty portal w części zachodniej oraz kolejny portal dla plebana w partii wschodniej. Wnętrze w XV wieku przedzielono przegrodą lektorium na część dla wiernych (zachodnią) i część prezbiterialną (wschodnią). By umożliwić wejście na górną galerię lektorium w ścianie północnej utworzony został ryzalit w którym osadzono nieoświetlane schody. Całość wnętrza przykryto otwartą, drewnianą więźbą dachową (arched-braced collar truss) charakteryzującą się bardzo krótkimi wieszakami, inaczej słupami (king post), które dzięki wycięciom po bokach utworzyły wraz z podobnie ukształtowanymi jętkami i krokwiami ozdobne trójliście.
Stan obecny
Kościół św. Krzyża jest dziś wyjątkowo malowniczo usytuowanym w pobliżu plaży i niewysokich wzgórz zabytkiem, wyróżniającym się pobielonymi murami i bardzo prostą sylwetką o oryginalnych, średniowiecznych murach. Znaczenie zabytku podwyższa wyjątkowo dobrze zachowana XV-wieczna więźba dachowa oraz chrzcielnica z XIII wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kinross J., Discovering the smallest churches in Wales, Stroud 2007.
Salter M., The old parish churches of South-West Wales, Malvern 2003.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of the Holy Cross A Grade I Listed Building in Y Ferwig, Ceredigion.