Historia
Kościół św. Michała został wzniesiony prawdopodobnie w początkach XIV wieku przez miejscową rodzinę rycerską de Reigny, choć pierwsza wzmianka źródłowa o świątyni w Michaelston le Pit odnotowana została już w rejestrze podatkowym z 1254 roku. W średniowieczu na obszarze parafii znajdował się dwór, którego właściciele do XVII wieku posiadali patronat nad świątynią. XIX i XX wiek kościół przetrwał bez większych ingerencji w zabytkową, średniowieczną substancję.
Architektura
Kościół św. Michała zbudowany został w dolinie zalewowej rzeki Cadoxton, na opadającym ku południowej stronie zboczu. W XIV wieku składał się z prostokątnej w planie nawy z wydatnym cokołem, centralnie położonej wieży z niewielkimi, bardzo krótkim transeptem, a także z długiego, prostokątnego prezbiterium od strony wschodniej. Wejście do nawy od strony południowej poprzedzone zostało późnośredniowieczną kruchtą, także zaopatrzoną w cokół ze sfazowanym gzymsem, zintegrowany z cokołem nawy (kruchta musiała być jednak młodsza od nawy, gdyż częściowo przysłoniła jedno z jej południowych okien).
Najstarsze części kościoła wzniesiono z łamanego, wiązanego zaprawą kamienia, przy czym prezbiterium i transept wzmocniono w narożnikach masywnymi, dokładnie opracowanymi ciosami, wykonanymi z kamienia z Sutton. W nawie do utworzenia narożników użyto już kamienia o mniejszych rozmiarach. W wieży co prawda nie wzmocniono narożników ciosami, ale cały materiał budowlanych od strony lica został dość dobrze opracowany i ułożony w równe warstwy.
Okna nawy, transeptu i prezbiterium były przeważnie jedno lub dwudzielne, z prześwitami zamkniętymi trójliśćmi. Większe okna ostrołuczne, wypełnione bogatszym maswerkiem z motywami oślich grzbietów, wstawiono w XV wieku we wschodnią ścianę prezbiterium, prawdopodobnie też w zachodnią i południową ścianę nawy. Wieża została zwieńczona typowym dla regionu dachem dwuspadowym i zaopatrzona jedynie w wąskie, czworoboczne otwory okienne, nadające jej warownego charakteru. Wejście znalazło się mniej więcej pośrodku południowej ściany nawy. Tamtejszy pierwotny portal został zastąpiony pod koniec XIV wieku lub w XV stuleciu portalem o ostrołucznym zamknięciu i ciągłym profilowaniu od klucza archiwolty po drobny cokół.
We wnętrzu charakterystyczny element kościoła, czyli płytkie ramiona transeptu, były właściwie wnękami ołtarzowymi. W jednej z nich umieszczono ukośny otwór skierowany ku prezbiterium, a w drugiej półkę ścienną. Przestrzeń podwieżowa została podsklepiona, ale zwrócone na wszystkie strony podwieżowe arkady wykonano wyjątkowo surowo, bez użycia ciosów i zdobień. Nawę i prezbiterium, jak w większości wiejskich walijskich kościołów średniowiecznych, przykryto otwartą więźbą dachową lub drewnianymi kolebkami.
Stan obecny
Kościół jest cennym przykładem wiejskiej świątyni o nieczęsto spotykanym i rozbudowanym jak na niedużą wieś układzie. W jego elewacjach zachowały się pierwotne okna z XIV wieku zwieńczone trójliśćmi, dwa odnowione okna XV-wieczne (południowe w nawie i wschodnie w prezbiterium) oraz ostrołuczny, profilowany portal południowy. Wewnątrz kościoła przetrwała chrzcielnica z około 1400 roku i pierwotne arkady podwieżowe.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Newman J., The buildings of Wales, Glamorgan, London 1995.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.