Historia
Kościół św. Michała w Michaelchurch on Arrow zbudowany został w XIII wieku. W okresie późnego gotyku ta wiejska świątynia, leżąca na uboczu głównych szlaków, nie została poddana żadnym większym przekształceniom, posiadając też wszystkie najważniejsze elementy sakralnej budowli (nawa, prezbiterium, wieża) nie była powiększana. Jedynie na przełomie XV i XVI wieku wymienione zostało wyposażenie ze wstawioną przegrodą lektorium na czele. Przekształcenia przyniosła natomiast nowożytna renowacja z 1869 roku, w trakcie której wymieniono większość okien oraz dostawiono zakrystię i kruchtę.
Architektura
Średniowieczny kościół składał się z prostokątnej w planie pojedynczej nawy, węższego, niższego i krótszego prezbiterium po stronie wschodniej i wyjątkowo masywnej wieży po stronie zachodniej, posiadającej taką samą szerokość co nawa. Zarówno prezbiterium jak i nawę przykryto osobnymi dachami dwuspadowymi, nie wiadomo natomiast jak oryginalnie zwieńczona była wieża.
Wnętrze kościoła pierwotnie oświetlały wąskie i wysokie okna, pojedyncze i zgrupowane w pary, zwieńczane ostrołukami lub trójliściami. Bardzo nietypowym rozwiązaniem było pozbawienie okna ściany wschodniej prezbiterium, które zwyczajowo należały w kościołach do największych i najbardziej ozdobnych, jako że oświetlały główny ołtarz. W Michaelchurch prezbiterium doświetlono jedynie od północy i południa, podobnie okna umieszczono w nawie (na terenie Walii rzadko kiedy przestrzegano zasady z innych części Europy by pozostawiać północne mury bez okien, co wynikało najpewniej ze średniowiecznego mistycyzmu, który stronę północną rezerwował dla złych mocy, od których się odgradzano).
Wewnątrz wieżę na nawę otwarto dużym portalem o trójkątnym zwieńczeniu, natomiast prezbiterium od nawy oddzielono popularnym pod koniec średniowiecza w kościołach farnych Walii i Anglii drewnianym lektorium. Jego środkowe przejście zwieńczono łukiem w ośli grzbiet, po bokach zaś umieszczono po cztery przeźrocza, podobnie jak przejście, wypełnione w górnych partiach ażurową dekoracją o motywach roślinnych wplecionych w trójliście i ośle grzbiety. We wschodniej części prezbiterium umieszczono także cyborium, składające się z drewnianych słupów podtrzymujących baldachim i drewniane sklepienie prezbiterium. Sklepienie to otrzymało profilowane żebra spięte pośrodku czterema zwornikami rzeźbionymi na kształt ludzkich głów (między innymi króla Henryka IV i jego żony Joanny).
Stan obecny
Kościół posiada dziś średniowieczne mury nawy, prezbiterium i wieży, której górna część została przekształcona, a także nowożytne mury kruchty i zakrystii. Niestety nie licząc niektórych otworów w wieży, wszystkie okna zostały wymienione w XIX wieku. Najcenniejsze zabytki znajdują się obecnie wewnątrz świątyni. Obejrzeć tam można misternie zdobione lektorium z około 1500 roku, a za nim unikalne na terenie Brytanii cyborium, czyli drewnianą nadbudowę ołtarza oraz drewniane sklepienie ze zwornikami z około 1410 roku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Mid-Wales, Malvern 1997.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, III County of Radnor, London 1913.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of St Michael A Grade I Listed Building in Gladestry, Powys.