Historia
Kościół w Merthyr Cynog został zbudowany w XII lub XIII wieku, a w XIV stuleciu powiększony o prezbiterium. Według tradycji był on miejscem pochówku św. Cynoga, syna Brychana, który założył tu osadę około 500 roku n.e. W wykazie annat z 1291 roku (taxatio) nazwany został „Ecclesia de Merthir” z łącznych dochodem aż 30 funtów, co czyniło go wyjątkową świątynią. W latach 1860-1862 przeprowadzono gruntowną renowację budowli.
Architektura
Kościół otrzymał bardzo długi, prostokątny w planie korpus, bez wydzielonego zewnętrznie prezbiterium. Część kapłańska wydzielana była jedynie wewnątrz, poprzez odgrodzenie przegrodą lektorium. Od strony zachodniej umieszczona została masywna, czworoboczna wieża, której wygląd, w tym bardzo grube ściany, nasuwa przypuszczenia o funkcjach obronnych. Prawdopodobnie powstała ona w początkowym okresie funkcjonowania budowli, lecz jej zwieńczenie w postaci przedpiersia i krenelażu osadzonego na wspornikach, zostało przebudowane w XV lub XVI wieku. Od strony północno – wschodniej otrzymała występ w murze, mieszczący klatkę schodową. Południowe wejście do nawy poprzedzone zostało średniowieczną kruchtą, osłaniającą szeroki, ostrołuczny portal. Drugi portal przeznaczony dla plebana znajdował się po wschodniej stronie ściany południowej. Pierwotne okna korpusu były wąskie, pojedyncze lub zgrupowane po dwa, prawdopodobnie zwieńczone trójliściami. Otwory wieży były jeszcze mniejsze, czworoboczne, w większości szczelinowe.
Stan obecny
Kościół zachwyca są prostą, ale malowniczą sylwetką pozbawioną większych nowożytnych przekształceń. W XIX wieku odnowiona została większość ościeży okiennych, lecz prawdopodobnie naśladują one wygląd pierwotnych. Wymianie uległ także portal w części prezbiterialnej kościoła, natomiast portal wewnątrz kruchty jest oryginalny, pochodzący z XIV wieku. Wewnątrz kościoła zachowało się cenne dębowe lektorium z XIV wieku, oddzielające nawę od prezbiterium oraz otwarta więźba dachowa z XVI wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Mid-Wales, Malvern 1997.
Strona internetowa cpat.demon.co.uk, Church of St Cynog, Merthyr Cynog.