Historia
Meifod pełniło rolę jednego z głównych i najstarszych chrześcijańskich ośrodków w środkowej części Walii, związanego około połowy VI wieku ze świętym Gwyddfarchem, a następnie, według tradycji przekazanej przez XII-wiecznego poetę Cynddelw Brydydd Mawra, z osobą świętego Tysillio, późniejszego biskupa St Asaph, a zarazem syna księcia Mathrafal Powys, którego siedziba znajdowała się w niedalekiej odległości. Prawdopodobnie w okresie wczesnego średniowiecza w Meifod funkcjonował zespół co najmniej trzech budowli sakralnych, być może monastycznych, otoczonych rozległym cmentarzem.
Romański kościół zbudowany został w Meifod pod koniec pierwszej połowy XII wieku, najpewniej po 1137 roku, kiedy to Gruffydd ap Cynon dokonał na niego zapisu, a przed 1156 rokiem, kiedy to miał zostać konsekrowany. Na przełomie XIV i XV wieku budowla ta została gruntownie przebudowana i powiększona, a następnie była modyfikowana w stylistyce późnogotyckiej w dalszej części XV stulecia.
W okresie wczesnonowożytnym kościół prawdopodobnie nie był poddawany większym przebudowom, wymieniane było jedynie wyposażenie i wstawiane kolejne nagrobki. Wiktoriańskie prace remontowe i modernizacyjne przeprowadzono w latach 1871-1872. Skupiły się one głównie na północnej części kościoła, którą przemurowano i zaopatrzono w nową zakrystię.
Architektura
Kościół romański prawdopodobnie w planie miał formę krzyża łacińskiego, składającego się z trójnawowego korpusu, transeptu i prezbiterium o nieznanym kształcie. Na przełomie XIV i XV wieku nawy boczne zostały rozebrane, ale południowy transept przedłużono ku wschodowi do formy okazałej, prostokątnej kaplicy. Przebudowie i przedłużeniu uległo także północne ramię transeptu, przy czym obie boczne kaplice otoczyły wówczas od północy i południa nowe prezbiterium, wzniesione na planie prostokąta o tej samej szerokości co nawa główna. Od wschodu kościół uzyskał więc prostą elewację, zaś na zachodzie w XV wieku na osi nawy głównej umieszczono czworoboczną w planie wieżę. Wieża ta zaopatrzona została w płytki ryzalit w narożniku południowo – zachodnim mieszczący spiralną klatkę schodową. Wewnątrz południowa kaplica otwarta została na nawę i prezbiterium trzema arkadami, północna zaś czterema arkadami, przy czym pierwotnie były one konstrukcji drewnianej.
Stan obecny
Zachowana do dziś budowla jest wyjątkowo ważne ze względu na historię Meifod sięgającą wczesnego średniowiecza oraz liczne przemiany architektoniczne kościoła, czytelne w jego murach od XII wieku do XIX stulecia. Najstarsze romańskie elementy przetrwały w nawie głównej gdzie obejrzeć można arkadę z XII wieku. Część prezbiterialna i kaplica pochodzą z końca XIV wieku, choć wschodnie okno prezbiterium wymieniono w XV wieku, a południowo -zachodnie i zachodnie kaplicy zmodernizowano w XIX wieku. Z XV wieku pochodzi także w całości wieża zachodnia. Najmocniej przekształcona została w okresie nowożytnym północna część kościoła, gdzie przemurowano ściany i zastąpiono drewniane arkady kamiennymi.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Mid-Wales, Malvern 1997.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions of Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments of the County of Montgomery, London 1911.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Parish Church of St Tysilio and St Mary A Grade I Listed Building in Meifod, Powys.