Historia
Kościół w południowo – zachodnio walijskiej wsi Loveston zbudowany został w XIV wieku, lub najpóźniej na przełomie XIV i XV wieku. Co niecodzienne, wszystkie jego elementy wzniesiono w czasie jednej kampanii budowlanej, dlatego późnogotyckie przebudowy prowadzone były na niewielką skalę i ograniczały się do wymiany niektórych okien. Przez cały okres średniowiecza kościół znajdował się pod prywatnym patronatem i pełnił funkcję parafialną w ramach średniowiecznego dekanatu Pembroke. Jako jeden z nielicznych na terenie Walii nie przeszedł wiktoriańskiej renowacji, dlatego jego ostatnie poważniejsze nowożytne przekształcenia musiały być przeprowadzone w XVIII stuleciu lub na początku XIX wieku. Współczesne prace remontowe miały miejsce w 1914 roku i w drugiej połowie XX wieku.
Architektura
Kościół pomimo usytuowania w niewielkiej osadzie i prywatnego patronatu uzyskał rozbudowany i urozmaicony układ przestrzenny, choć nieduże wymiary całości. Otrzymał pojedynczą, prostokątną w planie nawę o wymiarach 8 x 4,4 metra, bardzo krótki transept oraz po stronie wschodniej prezbiterium na rzucie prostokąta o wielkości 5,5 x 4,4 metry, a więc niewiele mniejszej niż nawa. Ponadto po stornie zachodniej nawy wybudowano czworoboczną, tójpiętrową wieżę o wymiarach 6,1 x 4,8 metra i okazałą kruchtę umieszczoną przy południowej ścianie nawy.
Nawa uzyskała tak małe rozmiary, że nie utworzono w niej ani jednego otworu okiennego. Jedynie od północy i południa w ścianach osadzono naprzeciwległe ostrołuczne portale wejściowe. Po jednym oknie przepruto od północy i południa w ramionach transeptu, ale i tam nie starczyło miejsca na okna w ścianach bocznych. W prezbiterium ślepą była jedynie ściana północna. W murze południowym znajdował się niewielki, rozglifiony do wnętrza otwór okienny oraz piscina w ostrołucznym, uskokowym obramieniu i płytka, wtórnie utworzona wnęka. Być może jednodzielny otwór okienny umieszczony został pierwotnie w ścianie wschodniej prezbiterium, ale w XVI wieku wstawiono tam duże trójdzielne okno z trójlistnymi maswerkami w czworobocznym obramieniu.
Wieża otrzymała smukłą sylwetkę, mocno zwężającą się w górnych partiach, charakterystyczną dla regionu Pembrokeshire. W przyziemiu nie ujęto jej cokołem ani gzymsem. Zwieńczona została natomiast przedpiersiem osadzonym na wspornikach i zaopatrzona w narożny, północno – zachodni ryzalit mieszczący spiralną klatkę schodową. Ryzalit ten nadbudowano o jedną kondygnację wyżej niż główną część wieży, tworząc w ten sposób wieżyczkę strażniczo – obserwacyjną, także zakończoną blankowanym przedpiersiem. W fasadzie zachodniej wieży umieszczono portal wejściowy do podwieżowej, sklepionej kolebkowo kruchty. Większe otwory okienne utworzono jedynie na najwyższym piętrze wieży, przeznaczonym do podwieszania dzwonów.
We wnętrzu nawa połączona została z prezbiterium wysoką, a także szeroką arkadą tęczy z ostrołuczną archiwoltą, powyżej impostów utworzoną z naprzemiennie długich i krótkich klińców. Po obu jej bokach umieszczono późnośredniowieczne otwory do podglądania ołtarza z transeptu. Oba wykonano jako czworoboczne, ze sfazowanymi obramieniami, jeden przedzielono laską na dwa przeźrocza. Transept przykryty został sklepieniem kolebkowym, podobnie jak pomieszczenie w przyziemiu wieży. Prezbiterium natomiast i pierwotnie nawę zwieńczono otwartą więźbą dachową.
Stan obecny
Mało znany i leżący dziś na uboczu głównych dróg, kościół w Loveston to dobrze zachowany średniowieczny sakralny zabytek, co ważne pozbawiony większych nowożytnych, a zwłaszcza wiktoriańskich modyfikacji. Charakteryzuje się ciekawym, rozwiniętym układem, typową dla Pembrokeshire wieżą, okazałą kruchtą i kilkoma zachowanymi pierwotnymi detalami architektonicznymi, takimi jak: arkada tęczy, piscina w prezbiterium, kropielnice, część okien, sklepienie w transepcie i przyziemiu wieży. Z XVI wieku pochodzi wschodnie okno prezbiterium oraz otwory po bokach arkady tęczy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Barker T.W., Green F., Pembrokeshire Parsons, „West Wales historical records”, 2/1912.
Glynne S.R., Notes on the Older Churches in the Four Welsh Dioceses, „Archaeologia Cambrensis”, 2/1885.
Ludlow N., South Pembrokeshire Churches, An Overview of the Churches in South Pembrokeshire, Llandeilo 2000.
Ludlow N., South Pembrokeshire Churches, Church Reports, Llandeilo 2000.
Salter M., The old parish churches of South-West Wales, Malvern 2003.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, VII County of Pembroke, London 1925.