Historia
Gotycki kościół farny w Llysworney powstał na miejscu starszej, romańskiej jeszcze świątyni filialnej. W XV wieku został gruntownie przebudowany i powiększony. W latach 1893 – 1894 podupadłą budowlę poddano renowacji pod kierunkiem architekta F.R. Kempsona, niestety przeprowadzonej w stylistyce neogotyckiej. Wymieniono wówczas wszystkie dachy, większość okien, posadzki i wyposażenie.
Architektura
Kościół uzyskał rzadko spotykany układ z czworoboczną w planie wieżą usytuowaną pomiędzy niedużym prezbiterium na rzucie prostokąta po stronie wschodniej a dłuższą i szerszą, także prostokątną nawą po stronie zachodniej. Nawa ta pierwotnie była węższa, na co wskazywałaby arkada łącząca ją z wieżą oraz niesymetryczne dostawienie późnośredniowiecznych murów, wystających przed wieżę o wiele bardziej po stronie południowej niż na północy. Wieża natomiast początkowo była niższa, dopiero w XV wieku zwieńczona została przedpiersiem osadzonym na wystających z lica murów wspornikach. Wewnątrz otwarto ją bardzo wąską ostrołuczną, pozbawioną zdobień arkadą na prezbiterium oraz na nawę podobną lecz szerszą, wspomnianą powyżej arkadą o lekko zaznaczonym ostrołuku.
Stan obecny
Kościół został poważnie przekształcony w okresie nowożytnym, zachowując średniowieczne mury obwodowe, lecz tracąc większość pierwotnych detali architektonicznych. Poza otworami szczelinowymi wieży i jej późnośredniowiecznymi przeźroczami na kondygnacji z dzwonami, wymienione zostały wszystkie okna oraz portale wejściowe. Dobudowana została także zakrystia, choć niekiedy w literaturze pojawiają się przypuszczenia o jej wcześniejszym pochodzeniu. Jednym z nielicznych oryginalnych detali widocznych od zewnątrz jest kamień wmurowany w południową ścianę wieży, zdobiony w jodełkę (chevron), ptaki i arabeski. Wewnątrz natomiast przetrwały późnoromańskie arkady podwieżowe łączące się z nawą i prezbiterium oraz piscina i romański kapitel wmurowany we wnękę ściany południowej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Parish Church of St Tydfil A Grade II Listed Building in Llandow, Vale of Glamorgan.