Historia
Kościół w Llanwern najpewniej zbudowany został w XIV wieku, a w XV stuleciu przeszedł gruntowną przebudowę, która jednak skupiła się na wprowadzeniu stylistyki późnogotyckiej, a nie powiększeniu samej bryły. W XIX wieku przeprowadzona została subtelna wiktoriańska renowacja zabytku.
Architektura
Kościół utworzony został jako budowla salowa na planie prostokąta, bez wydzielonego zewnętrznie prezbiterium, ale z czworoboczną wieżą po stronie zachodniej i kruchtą przy ścianie południowej. W XV wieku budynek uzyskał wystój późnogotycki. Wieża została podwyższona, zwieńczona krenelażem i wzmocniona w narożnikach wysokimi uskokowymi przyporami. Jej elewacje rozdzielono gzymsami oraz ozdobiono dużymi, ostrołucznie zamkniętymi oknami, na najwyższym piętrze zaopatrzonymi w okapniki osadzone na rzeźbionych konsolach, prawdopodobnie o kształtach ludzkich głów. Najpewniej zastąpiły one starsze, węższe okna lancetowate (jedno pozostawiono po stronie północnej) i szczelinowe. Ponadto wieża przepruta została ostrołucznym, profilowanym portalem w ścianie zachodniej, a z elewacji północnej wysunięto płytki ryzalit mieszczący klatkę schodową.
Okna korpusu także zostały wymienione w XV wieku. Większość otrzymała wówczas czworoboczne ościeża z trójlistnymi maswerkami zamkniętymi w ośle grzbiety. Tradycyjnie wielkością wyróżniało się oświetlające ołtarz okno wschodnie: ostrołuczne, wypełnione maswerkiem i zwieńczone okapnikiem osadzonym na rzeźbionych konsolach. Co dość rzadkie w kościołach walijskich, a powszechne w kontynentalnej części Europy, północna ściana korpusu pozbawiona została jakichkolwiek otworów. Dwa wejścia (dla wiernych poprzez kruchtę i dla plebana w ostrołucznym portalu) osadzono w ścianie południowej.
Stan obecny
Kościół jest dziś jednym z najciekawszych, a zarazem mniej znanych późnogotyckich budynków sakralnych południowej Walii, zachowanym w formie otrzymanej po przebudowie z XV wieku. Wyróżnia się brakiem wydzielonego zewnętrznie prezbiterium, a więc bardzo prostym układem, a zarazem bogatym detalem architektonicznym. Maswerki i ościeża jego okien choć częściowo zostały wymienione w XIX wieku to zachowały dawne kształty, wyróżnia się także starsze, XIV-wieczne okno północne w wieży. Wnętrze poza arkadą wieży i pisciną posiada wystrój współczesny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Parish Church of St Mary A Grade II* Listed Building in Llanwern, Newport.