Historia
Kościół w Llangybi prawdopodobnie powstał w XIII lub XIV wieku, z wieżą dodaną nieco później niż nawa i prezbiterium. W XV wieku został przebudowany, kiedy to wstawiono okna w stylu gotyku wertykalnego. Jego wyposażenie wymieniono około 1700 roku, lecz sam budynek nie był gruntownie remontowany aż do lat 1909-1910, kiedy to wzniesiono także południową zakrystię.
Architektura
Kościół początkowo składał się z prostokątnej w planie, podłużnej nawy i niższego oraz krótszego, ale posiadającego mniej więcej tą samą szerokość prezbiterium. Prezbiterium na wschodzie zamknięto ścianą prostą. Wieża po stronie zachodniej, lekko wtopiona w korpus, wzniesiona na planie kwadratu z ukośnym cokołem, prawdopodobnie dostawiona została pod koniec średniowiecza. Uzyskała ona dwa piętra ponad przyziemiem i zwieńczenie w postaci ozdobnego krenelażu z przedpiersiem osadzonym na profilowanym gzymsie.
Portal wejściowy do kościoła mieścił się pierwotnie w zachodniej części ściany południowej nawy, umieszczony na zachód od dwóch dużych gotyckich, ostrołukowych okien. Podobne okno znalazło się także we wschodniej ścianie prezbiterium i od strony północnej w nawie, obok późnogotyckiego okna trójdzielnego w czworobocznym ościeżu. W południowej ścianie prezbiterium przepruto potrójne okno zwieńczone trójliśćmi. Większość okien, o ile nie wszystkie, zwieńczona była profilowanymi okapnikami powtarzającymi kształt archiwolt. Spośród nich wyróżniono okapnik wschodniego okna prezbiterium, osadzony na wspornikach wyrzeźbionych na kształt aniołów trzymających tarcze herbowe. Wieżę oświetlały gotyckie biforia, umieszczone z każdej strony na najwyższej kondygnacji (zamknięte łukami w ośle grzbiety). Pierwsze piętro przepruto jedynie otworami szczelinowymi, natomiast przyziemia, oddzielonego od piętra gzymsem kordonowym, nie przebito żadnym oknem. Pod gzymsem, w zachodniej ścianie umieszczono tylko główne wejście prowadzące do podwieżowej kruchty.
Wewnątrz kościoła szeroką, profilowaną, zamkniętą odcinkowo arkadą oddzielono nawę od prezbiterium. Ponadto obie główne części kościoła: prezbiterialną, kapłańską oraz nawową, przeznaczoną dla świeckich, oddzielała drewniana przegroda lektorium. Posiadało ono na górze balkon, dostępny profilowanymi, wąskimi portalami o dwustronnych zamknięciach, wiodącymi na schody. Schody te utworzono w grubości muru, wysuniętego ryzalitem z nawy zarówno na północy i południu. Było to dość nietypowe rozwiązanie, przeważnie bowiem w wiejskich kościołach na terenie Walii schody na lektorium prowadziły tylko z jednej strony. Wnętrze podwieżowej kruchty oddzielono od nawy ostrołucznym portalem, dostępnym od wschodu po paru stopniach.
Stan obecny
Kościół zachował mury bryły pierwotnej budowli oraz elementy detalu architektonicznego z okresu późnego gotyku, przy czym okna południowe w nawie i prezbiterium zostały gruntownie odnowione w XX wieku, a jedno z okien w prezbiterium przekształcone. Całkowicie współczesnym elementem jest zakrystia po stronie południowej. Wewnątrz kościoła zachowały się średniowieczne polichromie ścienne z połowy XV wieku, częściowo przykryte przez dopisane w XVII wieku inskrypcje.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of St Cybi A Grade II Listed Building in Llangybi, Monmouthshire.
Strona internetowa coflein.gov.uk, St Cybi’s church, Llangybi.