Historia
Pierwotne wezwanie kościoła dedykowane świętemu Ciwa (Cua) sugerowałoby, że początki chrześcijańskiej społeczności w Llangua sięgały wczesnego średniowiecza. Po podboju Gwent przez Anglo-Normanów pod przywództwem Williama Fitz Osberna w drugiej połowie XI wieku, kościół w Llangua podarowany został benedyktynom z normandzkiego Lyre. Około 1268-1270 roku patronat nad niewielkim przeoratem przejął Edmund Crouchback, earl Lancaster i syn króla Henryka III, natomiast w okresie wojny stuletniej, około 1337 roku, gdy dobra opactwa Lyre przejęła angielska Korona, ten sam los spotkał kościół i klasztor w Llangua. W 1414 roku król Henryk V podarował kościół kartuzom z Sheen, lecz w 1539 roku oba konwenty zostały rozwiązane. Najprawdopodobniej w okresie rządów kartuskich nad Llangua zbudowany tam został nowy, późnogotycki kościół lub gruntownie przebudowano starszy budynek. Po rozwiązaniu konwentu służył on jako świątynia parafialna. W 1889 roku został poddany renowacji, w trakcie której między innymi dostawiono zakrystię. Ostatnie większe prace remontowe miały miejsce w latach 1954-1955.
Architektura
Kościół wzniesiony został z dość dużych bloków piaskowca, układanego w miarę regularne warstwy i łączonego wapienną zaprawą. Pod koniec średniowiecza budynek składał się z prostokątnej w planie nawy oraz węższego i niższego od niej prezbiterium, także utworzonego na rzucie prostokąta. Główne wejście do świątyni umieszczono w południowej ścianie nawy, a dodatkowo utworzono ostrołuczny portal o obniżonym kluczu w południowej ścianie prezbiterium. Podczas gdy pierwszy służył wszystkim wiernym, z drugiego zapewne korzystał jedynie pleban. Dwudzielne i trójdzielne okna umieszczono w czworobocznych obramieniach, przy czym ściany północne kościoła prawdopodobnie pierwotnie pozbawione były otworów. Wewnątrz zarówno nawę jak i prezbiterium przykryto drewnianą kolebką z rzeźbionymi i malowanymi zwornikami umieszczonymi na przecięciach żeber.
Stan obecny
Kościół posiada dziś w większości formę uzyskaną w trakcie późnośredniowiecznej przebudowy, która zapewne wykorzystała starsze, romańskie jeszcze mury nawy. Nowożytna jest w całości wieżyczka nad zachodnią częścią nawy, kruchta oraz zakrystia. Z końca XV wieku być może pochodzi okno po lewej stronie kruchty oraz wschodnie okno prezbiterium, późnogotyckie są portale w nawie i prezbiterium. Bardzo cenne są kolebki w nawie i prezbiterium, datowane na koniec XV wieku lub początek XVI stulecia.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Burton J., Stöber K., Abbeys and Priories of Medieval Wales, Chippenham 2015.
Kinross J., Discovering the smallest churches in Wales, Stroud 2007.
Newman J., The buildings of Wales, Gwent/Monmouthshire, London 2000.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.