Historia
Pierwotne wezwanie kościoła dedykowane świętemu Ciwa (Cua) sugerowałoby, iż początki chrześcijańskiej społeczności w Llangua sięgały już wczesnego średniowiecza. Po podboju Gwent przez Normanów pod przywództwem Williama Fitz Osberna w drugiej połowie XI wieku, kościół w Llangua podarowany został benedyktynom z normandzkiego Lyre. Około 1268-1270 roku patronat nad niewielkim przeoratem przejął Edmund Crouchback, earl Lancaster i syn króla Henryka III, natomiast w okresie wojny stuletniej, około 1337 roku, gdy dobra opactwa Lyre przejęła angielska Korona, ten sam los spotkał kościół i klasztor w Llangua. W 1414 roku król Henryk V podarował kościół kartuzom z Sheen, lecz w 1539 roku oba konwenty zostały rozwiązane. Najprawdopodobniej w okresie rządów kartuskich nad Llangua zbudowany tam został nowy, późnogotycki kościół lub gruntownie przebudowano starszy budynek. Po rozwiązaniu konwentu służył on jako świątynia parafialna. W 1889 roku został poddany renowacji, w trakcie której między innymi dostawiono zakrystię. Ostatnie większe prace remontowe miały miejsce w latach 1954-1955.
Architektura
Kościół wzniesiony został z nieobrobionego piaskowca łączonego wapienną zaprawą. Pod koniec średniowiecza składał się z prostokątnej w planie nawy oraz węższego i niższego od niej prezbiterium, także utworzonego na rzucie prostokąta. Główne wejście do świątyni umieszczono w południowej ścianie nawy, a dodatkowo utworzono ostrołuczny portal o obniżonym kluczu w południowej ścianie prezbiterium. Podczas gdy pierwszy służył wszystkim wiernym, z drugiego zapewne korzystał jedynie pleban. Dwudzielne i trójdzielne okna umieszczono w czworobocznych obramieniach, przy czym ściany północne kościoła prawdopodobnie pierwotnie pozbawione były otworów. Wewnątrz zarówno nawę jak i prezbiterium przykryto drewnianą kolebką z rzeźbionymi i malowanymi zwornikami umieszczonymi na przecięciach żeber.
Stan obecny
Kościół posiada dziś w większości formę uzyskaną w trakcie późnośredniowiecznej przebudowy, która zapewne wykorzystała starsze, romańskie jeszcze mury nawy. Nowożytna jest w całości jedynie wieżyczka nad zachodnią częścią nawy oraz zakrystia. Z końca XV wieku pochodzi okno po lewej stronie kruchty oraz wschodnie okno prezbiterium, późnogotyckie są portale w nawie i prezbiterium. Bardzo cenne są kolebki w nawie i prezbiterium, datowane na koniec XV wieku lub początek XVI stulecia.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Burton J., Stöber K., Abbeys and Priories of Medieval Wales, Chippenham 2015.
Kinross J., Discovering the smallest churches in Wales, Stroud 2007.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.