Historia
Kościół w Llangenny wybudowany został pod koniec XII lub lub w XIII wieku. Na początku XV stulecia ta dość skromna budowla została powiększona o nawę południową z kruchtą, a następnie całość przekształcono w stylistyce późnego gotyku (angielskiego gotyku wertykalnego) na przełomie XV i XVI wieku, kiedy też zamieniono funkcjami pierwotną nawę i prezbiterium z nawą boczną. Kościół został gruntownie odnowiony w czasach wiktoriańskich przez Charlesa Buckeridge w 1863 roku i następnie w 1894 roku.
Architektura
W swej najstarszej formie kościół posiadał typowy dla XIII-wiecznych świątyń układ, składający się z prostokątnej w planie pojedynczej nawy i dostawionego do niej od wschodu węższego i nieco krótszego prezbiterium, także wzniesionego na planie prostokąta. Obie te części rozdzielały arkada tęczy o lekkim ostrołuku, oświetlenie zaś zapewniały przypuszczalnie wąskie okna lancetowate. Wejście musiało się znajdować w południowej ścianie nawy.
Na początku XV wieku po stronie południowej kościoła dobudowana została nawa boczna, co charakterystyczne rozciągnięta na całej jego długości, tak że tworzyła wspólną elewację zachodnią ze starą nawą i wspólną elewację wschodnią z prezbiterium. Całość utworzyła więc formę typową bardziej dla terenów północnej Walii niż Breconshire.
Wejście do kościoła gotyckiego utworzono w zachodniej części ściany południowej i poprzedzono je kruchtą o półkolistym portalu i dwóch małych bocznych okienkach. Dodatkowe, bogato profilowane uskokami wejście dla kapłana znajdowało się na prawo od niej. W całej budowli utworzono nowe gotyckie okna zgodnie z panującą wówczas modą. Otrzymały one przeważnie formy dwu i trójdzielne w czworobocznych obramieniach (jednodzielne okna znalazły się tylko w ścianie północnej dawnej nawy głównej, przebito też jedno okno czwórdzielne w murze południowym). Ich prześwity zwieńczono pięcioliściami oraz łukami w tzw. ośle grzbiety. Dodatkowo mały, półkolisty otwór doświetlał od południa galerię na piętrze drewnianego lektorium, które wstawiono w nawę południową by wydzielić nową część prezbiterialną.
Stan obecny
Obecnie kościół posiada formę otrzymaną na skutek przekształceń późnogotyckich z niedużymi zmianami wprowadzonymi w okresie nowożytnym. Te ostatnie spowodowały przede wszystkim dostawienie zakrystii po stronie północnej. Odnowiona została także część okien, ale większość z nich zachowała oryginalne ościeża i maswerki, uwypuklone dzięki pobieleniu wszystkich elewacji.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Mid-Wales, Malvern 1997.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of St Cenau, Llangenny A Grade II* Listed Building in The Vale of Grwyney (Cwm Grwyne), Powys.