Historia
Kościół św. Cadoca przypuszczalnie zbudowany został w XII wieku. Tą pierwotnie małą i prostą świątynię gruntownie przebudowano i powiększono w XV stuleciu. Pierwsze odnotowane remonty i przekształcenia nowożytne przeprowadzono w 1827 roku przy udziale Johna Uptona, a następnie w latach 1864-1865 pod nadzorem Johna Pricharda, znanego z wielu innych inwestycji budowlanych przy walijskich wiejskich kościołach farnych.
Architektura
Pierwotny kościół prawdopodobnie był niewielką i prostą budowlą salową, wzniesioną z czerwonego piaskowca na planie prostokąta, usytuowaną w zakolu rzeki Usk, na południowym brzegu wpadającego do niej niewielkiego strumienia. W XV wieku wydłużono go po stronie wschodniej o część prezbiterialną o tej samej szerokości co nawa. Ponadto po zachodniej stronie wzniesiono czworoboczną wieżę, a przed wejściem przy zachodniej partii ściany południowej usytuowano kruchtę. Nawę i prezbiterium przykryto wysokim dachem dwuspadowym.
Elewacja południowa nawy i prezbiterium urozmaicona została w XV wieku dwoma płytkimi ryzalitami. Jeden z nich, umieszczony w miejscu połączenia nawy z prezbiterium, miał za zadania pomieścić schody na piętro lektorium, które oddzielało część kościoła przeznaczoną dla świeckich od części kapłańskiej. Drugi, bardziej nietypowy ryzalit, utworzono jedynie w celu osadzenia późnogotyckiego okna oświetlającego z boku ołtarz. Kolejnym nietypowym elementem dla wiejskich kościół z terenu Walii były dwie lizeno – przypory przy wschodnich narożnikach prezbiterium. W przypory nie wyposażono natomiast przysadzistej wieży, która pozbawiona została także popularnej na terenie Walii ryzalitowo wysuniętej z narożnika klatki schodowej.
Wnętrze kościoła od czasu XV-wiecznej przebudowy oświetlały późnogotyckie okna osadzone w profilowanych, czworobocznych ościeżach, wypełnione maswerkami z motywami pięcioliści wpisanymi w ostrołuki. Jak zwykle wyróżniono oświetlające główny ołtarz okno wschodnie, które utworzono największe, czterodzielne, zamknięte ostrołukiem. Elewacje wieży przebiły okna prostokątne, niewielkich rozmiarów, zbliżone do szczelinowych. Portal wejściowy umieszczono tradycyjnie w zachodniej części południowej ściany nawy. Ściana zachodnia pozbawiona była wejścia do czasu dobudowania wieży.
Stan obecny
Kościół zachował do dnia dzisiejszego późnogotycką formę, choć jego wieża jest nadbudowana o jedną kondygnację, a dach nawy i prezbiterium obniżono, co widać po śladach na wschodnim murze wieży. Część z okien została odnowiona w XIX wieku, ale prawdopodobnie nowo wstawione ościeża i maswerki wzorowano na oryginalnych. Wewnątrz zachowała się chrzcielnica z XIII wieku, osadzona na późnogotyckiej bazie. Zachodnia ściana udekorowana jest wieloma gotyckimi płytkami, z których jedna oznaczona została datą 1456.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Newman J., The buildings of Wales, Gwent/Monmouthshire, London 2000.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.