Historia
Kościół w Llangar prawdopodobnie wzniesiony został w XIII wieku, pierwsza wzmianka źródłowa o nim pochodzi z 1291 roku. W XV stuleciu został on gruntownie przebudowany lub wzniesiony na nowo. Kolejnych mniejszych przekształceń dokonano w XVI i XVII wieku, kiedy to zmodernizowano niektóre okna i wzniesiono kruchtę. W połowie XIX wieku wybudowano nowy, położony bliżej centrum wsi kościół. Stara świątynia została wówczas opuszczona, dzięki czemu szczęśliwie uniknęła wiktoriańskiej modernizacji. Jej gruntowną renowację przeprowadzono w 1974 roku.
Architektura
Pierwotny kościół był prostą, wiejską budowlą wzniesioną na planie zbliżonym do prostokąta, w którym nawa nie była zewnętrznie wydzielona od prezbiterium. Mury kościoła były bardzo nieregularne, być może z powodu ich budowy na opadającym ku rzece stoku. Charakterystyczne było zwężenie południowej ściany mniej więcej w połowie długości korpusu, północna zaś ściana była dużo równiej poprowadzona. Dodatkowo od strony południowej do nawy przystawiona została w XVII wieku kruchta.
Wnętrze przykryte zostało drewnianą otwartą więźbą dachową z półkoliście wygiętymi jętkami (arch braced roof), a elewacje pokryte malowidłami ściennymi. Na ścianie północnej przybrały one formę szeregu rustykalnych ramek, które zapewne zawierały serię obrazów, być może przedstawiających pasję. Obok nich umieszczono obraz nieznanego biskupa. Południowa ściana posiadała wizerunki personifikacji siedmiu grzechów głównych, a poniżej siedmiu cielesnych dzieł miłosierdzia. Był to stosunkowo popularny temat późnośredniowiecznych malowideł naściennych. W Llangar każdy z siedmiu grzechów głównych reprezentowany był przez osobę siedzącą na grzbiecie zwierzęcia. Pozostałe malowidła, między innymi wielkie przedstawienie śmierci, pochodzą już z okresu nowożytnego.
Stan obecny
Kościół choć zachował malowniczy wygląd, został jednak znacznie przekształcony w okresie nowożytnym. Zwłaszcza jego zachodnia część została przemurowana, a północna ściana z powodu opadającego stoku wzmocniona prostopadłym do niej pogrubieniem muru. Pierwotne średniowieczne okno zachowało się jedynie w ścianie wschodniej.
Wewnątrz po zachodniej stronie nawy umieszczono nowożytną emporę z prowadzącymi do niej spiralnymi, kamiennymi schodami. Zachowała się natomiast wyjątkowo cenna więźba dachowa z XV wieku oraz zespół średniowiecznych malowideł ściennych. Najstarszą więźbę dachową tworzą cztery przęsła pośrodku kościoła. Na zachodnim końcu, nad galerią, została ona zmodernizowana w XVIII wieku, natomiast przy prezbiterium tworzy tak zwany „baldachim honorowy” z XV-wieku, choć część jego materiału jest późniejszego pochodzenia.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of North Wales, Malvern 1993.
Wooding J., Yates N., A Guide to the churches and chapels of Wales, Cardiff 2011.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of All Saints A Grade I Listed Building in Cynwyd, Denbighshire.
Strona internetowa coflein.gov.uk, All Saints church, Llangar.
Strona internetowa wikipedia.org, Llangar Church.