Historia
Najstarsza część kościoła św. Marii, czyli nawa, zbudowana została w XIV wieku. W XV stuleciu dobudowane zostało prezbiterium i arkada między nawą a prezbiterium. W trakcie renowacji z 1848 roku dostawiona została zakrystia po stronie północnej i kruchta południowa. Wymieniona lub odnowiona została także część okien.
Architektura
Średniowieczny kościół wzniesiony został z nieociosanego kamienia, układanego z grubsza równymi warstwami. Usytuowano go na lekko opadającym terenie u północnego brzegu niedużego strumienia. Składał się z XIV-wiecznej, prostokątnej w planie i mocno wydłużonej nawy o wymiarach 16 x 5 metrów oraz XV-wiecznego, również prostokątnego, lecz krótszego prezbiterium wielkości 5,6 x 4,1 metra. Prezbiterium tradycyjnie wzniesiono niższe i węższe od nawy. Obie części przykryto osobnymi dachami dwuspadowymi, zakończonymi od wschodu i zachodu trójkątnymi szczytami.
Okna kościoła w XV wieku prawdopodobnie miały czworoboczne ościeża wypełnione trójliśćmi i maswerkami zamkniętymi łukami w ośle grzbiety. Jak zawsze w budowlach sakralnych, wyróżniało się oświetlające główny ołtarz wschodnie okno prezbiterium, dużo większe, zamknięte ostrołukiem z okapnikową archiwoltą. Jego przestrzeń wypełniono trójdzielnym maswerkiem zdobionym pięcioliśćmi, wpisanymi w półkola, ośle grzbiety i nieregularne figury sferyczne.
Wejście do kościoła prowadziło poprzez półkolisty portal w zachodniej części ściany południowej nawy oraz przez drugi, zapewne starszy portal ostrołucznie zamknięty, umieszczony w ścianie północnej. Oba zostały ozdobione ćwierćwałkowym profilowaniem z rowkiem. Wewnątrz węższe i niższe od nawy prezbiterium oddzielone zostało ostrym łukiem pozbawionej profilowania arkady tęczy.
Stan obecny
Kruchta na południu kościoła i północna zakrystia są dodatkami nowożytnymi, choć XIV-wieczna nawa zachowała swój pierwotny, północny portal wejściowy i ma południowe wejście z XV/XVI wieku. Na południowej ścianie nawy po zachodniej stronie znajduje się oryginalne, zwieńczone trójliściem okno, a po wschodniej stronie prezbiterium zachowało się duże okno z XV wieku. Pozostałe okna zostały odnowione w XIX wieku, kiedy to też przemurowano północną ścianę prezbiterium i wzmocniono wschodnią część kościoła przyporami. Wewnątrz prezbiterium więźba dachowa została wymieniona, natomiast w nawie zachowały się niektóre średniowieczne jętki i krokwie, choć całość została odnowiona w trakcie nowożytnych renowacji.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Haslam R., Orbach J., Voelcker A., The buildings of Wales, Gwynedd, London 2009.
Salter M., The old parish churches of North Wales, Malvern 1993.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient Monuments in Anglesey, London 1937.