Historia
Kościół w Llanfaethlu zbudowany został w pierwszej połowie XV wieku, najpewniej na miejscu starszej budowli, gdyż świątynia w Llanfaethlu wzmiankowana była już w przekazach pisemnych w 1254 roku (ang. Norwich Taxation). Poświęcony został świętemu Maethlu, wczesnochrześcijańskiemu świętemu znanemu jako Maethlu Spowiednik, który według tradycji założył pustelnię lub mały klasztor na południe od późniejszego kościoła. W XVIII wieku nastąpiły pierwsze znane nowożytne modyfikacje kościoła (okna północne nawy), być może przeprowadzone w 1760 roku, kiedy to ufundowano dla świątyni nowy dzwon. W 1874 roku gruntownie przebudowano prostokątne prezbiterium kościoła, a całość budowli została odnowiona na początku XX stulecia.
Architektura
Późnogotycki kościół zbudowany został na łagodnym zboczu rozległego wzniesienia, jednym z wielu jakie utworzył lądolód w północnej część wyspy Anglesey. Budynek pierwotnie składał się z prostokątnej w planie nawy o wymiarach 15,5 x 4,9 metra oraz być może z wyodrębnionego po wschodniej stronie krótkiego, czworobocznego prezbiterium. Jeśli prezbiterium wzniesione zostało już w okresie średniowiecza, to musiało być położone na niższym poziomie terenu, ze względu na spadek zbocza. Kościół nie posiadał wieży, ani zakrystii, ale wejście od południa poprzedzono kruchtą, prawdopodobnie wzniesioną już w okresie budowy korpusu kościoła.
Nawa wyposażona została w trzy przykryte otwartą więźbą dachową przęsła, nad całością przykryte długim dwuspadowym dachem, opartym od wschodu i zachodu na trójkątnych szczytach. Została wzniesiona w stylu angielskiego gotyku wertykalnego. W jej południowej ścianie przebito dwa dwudzielne okna, składające się z maswerków zamkniętych pięcioliśćmi, osadzonych w prostokątnych obramowaniach. We wschodniej ścianie prezbiterium prawdopodobnie znajdowało się okno ostrołuczne, wypełnione maswerkiem z motywami pięcioliści i mandorlą.
Wejście do kościoła umieszczono w zachodniej części ściany południowej, a więc w typowym dla wiejskich walijskich budynków sakralnych miejscu. Tamtejszy portal wejściowy poprzedzono wspomnianą powyżej, przykrytą dwuspadowym daszkiem kruchtą. W jej południowej ścianie umieszczono półkoliście zamknięte, bardzo prosto wykonane, pozbawione ciosowego obramienia wejście. We wnętrzu po bokach umieszczone zostały kamienne ławy.
Stan obecny
Kościół należy dziś do grupy dobrze zachowanych, niewielkich, wiejskich kościołów późnogotyckich. Dotyczy to zwłaszcza murów nawy i odnowionej kruchty, natomiast prezbiterium wzniesione zostało w XIX wieku, być może na miejscu starszego. W jego murach osadzono oryginalne, przeniesione okno XV-wieczne. Ponadto gotyckie okna zachowały się w południowej ścianie nawy. Dwa okna północne są już XVII-wieczne, a jedno z XIX lub XX stulecia, podobnie jak okno zachodnie i portal południowy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Haslam R., Orbach J., Voelcker A., The buildings of Wales, Gwynedd, London 2009.
Salter M., The old parish churches of North Wales, Malvern 1993.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient Monuments in Anglesey, London 1937.