Historia
Kościół św. Teilo w Llandeilo Abercywyn ufundowany miał zostać około 1270 roku przez Richarda de Londres. Na przełomie XV i XVI wieku miał zostać przedłużony ku wschodowi oraz powiększony o kruchtę. Na początku XX wieku świątynia miała jeszcze swego plebana, jednak wieś uległa już wówczas prawie całkowitemu wyludnieniu. Około połowy XX stulecia także kościół został opuszczony i w przeciągu kilkunastu następnych lat popadł w ruinę.
Architektura
Kościół św. Teilo usytuowano na wschód od silnie meandrującej rzeki Afon Cywyn (będącej granicą pomiędzy parafiami Llanfihangel Abercywin i Llandeilo Abercywin), w pobliżu jej ujścia na południowym – zachodzie do szerokiego koryta Taf. Po wschodniej stronie kościół graniczył ze średniowiecznymi zabudowaniami rodu Dwnn. Po zachodniej stronie, za rzeką, usytuowany był kościół św. Michała przy osadzie Llanfihangel.
Kościół św. Teilo posiadał u schyłku średniowiecza bardzo prostą formę salowej budowli na planie prostokąta o wymiarach 18,3 x 8,2 metra, bez wydzielonego zewnętrznie z bryły prezbiterium, przy czym wymiary te kościół uzyskał po przedłużeniu pierwotnego korpusu po stronie wschodniej w późnych latach XV wieku. Jego jedynym aneksem wzbogacającym układ budowli była kruchta dostawiona wtórnie przed wejściem w zachodniej części ściany południowej. Drugie wejście pierwotnie funkcjonowało pośrodku ściany zachodniej.
Wnętrze kościoła oświetlały jednodzielne i dwudzielne okna, pierwotnie wszystkie osadzone w drewnianych ościeżach. Były one zamknięte ostrołukami oraz trójliśćmi, szeroko rozglifione jedynie do wnętrza. Budynek w środku nie posiadał arkady tęczy, oddzielającej część prezbiterialną (kapłańską) od części przeznaczonej dla wiernych, ale mógł być przedzielony drewnianą przegrodą lektorium, popularną w późnośredniowiecznych kościołach parafialnych na terenie Walii.
Stan obecny
Kościół znajduje się dziś w stanie niezadaszonej ruiny, choć mury obwodowe korpusu i kruchty są jeszcze w dużej części zachowane. Wstęp na teren zabytku jest wolny, lecz umiejscowiony jest on z dala od głównych dróg i trudno dostępny. Znajduje się na tyłach gospodarstwa rolnego, pośród którego zabudowań gospodarczych dojrzeć można przebudowany budynek średniowiecznej auli (hall house).
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Davis P.R., Lloyd-Fern S., Lost churches of Wales & the Marches, Wolfeboro Falls 1991.
Salter M., The old parish churches of South-West Wales, Malvern 2003.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, V County of Carmarthen, London 1917.