Historia
Kościół św. Tanwga w Llandanwg został zbudowany w XIII wieku, jednak powstał on zapewne na miejscu wcześniejszej świątyni z V/VI wieku. W XV wieku budowla została powiększona, a prezbiterium oddzielone zostało przez lektorium. W XVII stuleciu kościół odnowiono, niestety przekształcając przy okazji część okien. Usunięto wówczas także lektorium i zamalowano średniowieczne polichromie ścienne. W pierwszej połowie XIX wieku po wybudowaniu nowego kościoła parafialnego w pobliskim Harlech, kościół św. Tanwga został porzucony. Dopiero w 1884 roku przeprowadzono jego renowację, połączoną z usunięciem piachu nawianego z wydm oraz założeniem nowego dachu.
Architektura
Kościół został zbudowany w odległości parudziesięciu metrów od znajdującego się po zachodniej stronie wybrzeża morskiego, przy czym w średniowieczu, gdy poziom piaskowych wydm był dużo niższy, miał być otoczony rowem lub być może korytem przepływającego w pobliży strumienia. Rów ten wydzielał z pewnością obszar przykościelnego cmentarza o wymiarach około 43 x 29 metrów.
W planie kościół otrzymał kształt prostokąta o wymiarach wnętrza 10,7 x 5 metrów, bez wydzielonego zewnętrznie prezbiterium. W XV wieku budowlę przedłużono w kierunku wschodnim, a nowa powierzchnia została przeznaczona na prezbiterium, które oddzielono wstawiając wewnątrz lektorium. Budynek uzyskał wówczas wymiary 17,3 x 7 metrów. Po stronie zachodniej na ścianie szczytowej osadzona została niewielka dzwonnica.
Pierwotne wejście do budynku z XIII wieku znajdowało się po stronie południowej, lecz w XVI/XVII stuleciu zostało zastąpione prostym wejściem zachodnim. Kościół oświetlały otwory zwieńczone łukami w ośli grzbiet, wypełnione trójlistnymi maswerkami, z prostymi obramieniami osadzonymi na rzeźbionych maskach (umieszczone w ścianach wzdłużnych korpusu), oraz duże okno ostrołuczne w ścianie wschodniej. Wnętrze przykryte zostało drewnianą, otwartą więźbą dachową o półkoliście wygiętych jętkach. Ściany w XIV lub XV wieku pokryte zostały polichromiami o zielono – czerwonych wzorach z wplecionymi czarnymi napisami.
Stan obecny
Odrestaurowany kościół zachował pierwotny, bardzo prostu układ, lecz na skutek nawiewania piachu jest on dziś z oddali ledwo widoczny. Oryginalne wejście do wnętrza zostało zamurowane, a w zachodniej części ściany północnej i południowej przepruto nowożytne otwory okienne. Po północnej i południowej stronie prezbiterium zachowały się okna z XV wieku. We wschodniej ścianie widoczne są jeszcze pozostałości wysokiego okna gotyckiego, zastąpionego w XVIII wieku mniejszym otworem. Wewnątrz kościoła częściowo zachowała się średniowieczna więźba dachowa, ślady malowideł ściennych oraz celtycki krzyż z około IX wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of North Wales, Malvern 1993.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient Monuments in Wales and Monmouthshire. County of Merioneth, London 1921.
Wooding J., Yates N., A Guide to the churches and chapels of Wales, Cardiff 2011.
Strona internetowa coflein.gov.uk, St Tanwg’s church, Llandanwg.