Historia
Kościół w Llanbister prawdopodobnie zbudowany został we wczesnych latach XIII wieku. Na przełomie XV i XVI wieku został powiększony o wieżę, która po obniżeniu z nieznanych powodów, w 1752 roku zwieńczona została drewnianą nadbudówką. W okresie tym wymieniono także część wyposażenia, zaś wcześniej, w XVII wieku wnętrze pokryto ściennymi polichromiami. W 1908 roku przeprowadzono gruntowną renowację kościoła pod nadzorem architektów W.D. Caroe i H. Passmore, dobudowano przy okazji kruchtę i wstawiono wewnątrz baptysterium.
Architektura
Kościół początkowo był typową, prostą, wiejską budowlą sakralną, usytuowaną na stoku wzgórza. Charakteryzował się dość dużą długością prostokąta na którego rzucie został zbudowany. Prezbiterium nie było wydzielone zewnętrznie z bryły, zapewne jedynie wewnątrz część kapłańską oddzielano drewnianym lektorium od części przeznaczonej dla wiernych. Oświetlenie zapewniały małe, ostrołucznie zamknięte okna, pozbawione maswerków i zdobień.
Rozbudowa późnogotycka z powodu usytuowania kościoła na stoku, nadała budowli bardzo nietypowy wygląd, gdyż jedynym możliwym miejscem na dostawienie wieży była strona wschodnia. Kościół św. Cynllo stał się więc jedną z nielicznych świątyń których prezbiterium sąsiadowało z masywną, wzmocnioną narożnymi przyporami wieżą. Umieszczona została ona niesymetrycznie, na równi ze ścianą północną, przy której płytki ryzalit pomieścił wewnątrz klatkę schodową. W trakcie przebudowy wzmocniono także korpus dwoma zachodnimi przyporami oraz przemurowano część ściany południowej.
Pierwotnie oświetlenie kościoła zapewniały nieduże lancetowate okna. Charakterystyczne, iż całkowicie pozbawiona otworów był ściana zachodnia, także od wschodu po dostawieniu wieży kościół nie otrzymywał słonecznego światła. Liczne, nieregularnie rozmieszczone okna poprzebijano jedynie w długich ścianach wzdłużnych. Na przełomie XV i XVI wieku w ścianę południową wstawiono dwa nowe, duże, późnogotyckie okna wielodzielne.
Stan obecny
Kościół pomimo nowożytnych przekształceń w dużym stopniu zachował średniowieczną bryłę, bardzo nietypową z powodu ukształtowania terenu. W jego murach przetrwały trzy pierwotne okna po stronie północnej i jedno w ścianie południowej oraz dwa odnowione okna późnogotyckie w ścianie południowej. Wieża uległa zapewne obniżeniu w stosunku do swej pierwotnej wysokości, jest też dziś zwieńczona XVIII-wieczną drewnianą nadbudówką. Wiodąca do przekształconego wnętrza kruchta jest również dodatkiem pośredniowiecznym.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Mid-Wales, Malvern 1997.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, III County of Radnor, London 1913.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of St Cynllo A Grade II* Listed Building in Llanbister, Powys.