Historia
Kościół w Kilgwrrwg prawdopodobnie zbudowany został w XIII wieku (na co wskazywałby układ i kształt nawy oraz prezbiterium), choć owalny kształt przykościelnego cmentarza wskazywałby na jeszcze starsze, wczesnośredniowieczne początki miejscowej świątyni. Pod koniec średniowiecza kościół został przebudowany, lecz zmiany dotknęły głównie detali architektonicznych a nie przekształceń bryły. Na początku XIX wieku świątynia znajdowała się w bardzo złym stanie, przypominając niezadaszoną zagrodę dla owiec. W 1820 roku odnowiona została dzięki prywatnym staraniom Jamesa Daviesa, nauczyciela z Devauden, który też pokrył wszystkie koszty. W 1979 roku kościół uzyskał zananą dziś dedykację, pierwotna zaś zaginęła na przestrzeni wieków.
Architektura
Kościół powstał na stoku wzniesienia, jako budowla niewielka, składająca się z krótkiego, jednonawowego korpusu na planie prostokąta i dostawionego do niego od wschodu, nieco nieregularnego, zbliżonego do kwadratu prezbiterium, obu wzniesionych z szaro – czerwonego miejscowego piaskowca. Wejście do wnętrza pierwotnie znajdowało się w ścinie zachodniej, w pozbawionym zdobień ostrołucznym portalu. Wnętrze nawy oświetlały dwa trójdzielne okna, po jednym od północy i południa, oba o formach angielskiego gotyku wertykalnego, z prześwitami zwieńczonymi łukami w ośle grzbiety i pięcioliście. Trzecie okno oświetlało małe prezbiterium od wschodu. Wnętrze kościoła przykryto drewnianą, otwartą więźbą dachową.
Stan obecny
Kościół jest dziś malowniczo usytuowaną budowlą sakralną, położoną z dala od ludzkich siedzib, gdyż pierwotna osada zanikła. Zachował pierwotne mury nawy i prezbiterium oraz dodatkowo kruchtę po stronie południowej, opisywaną jako nowożytna, lecz o formie późnośredniowiecznej i ścianach wymurowanych w bardzo podobny sposób do starszej części kościoła. Zachowały się późnogotyckie okna nawy (odnowione w XIX wieku), natomiast okno w prezbiterium zostało w całości wymienione. Także zachodnia dzwonnica jest dodatkiem nowożytnym, podobnie wymieniona została w trakcie renowacji więźba dachowa.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kinross J., Discovering the smallest churches in Wales, Stroud 2007.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.