Historia
Kościół w Kilgwrrwg prawdopodobnie zbudowany został w XIII wieku, na co wskazywałby układ i kształt nawy oraz prezbiterium, choć owalny kształt przykościelnego cmentarza sygnalizowałby jeszcze starsze, wczesnośredniowieczne początki miejscowej świątyni. Pod koniec średniowiecza kościół został przebudowany, lecz zmiany dotknęły głównie detali architektonicznych a nie przekształceń układu przestrzennego. Na początku XIX wieku świątynia znajdowała się w bardzo złym stanie, przypominając niezadaszoną zagrodę dla owiec. W 1820 roku odnowiona została dzięki prywatnym staraniom Jamesa Daviesa, nauczyciela z Devauden, który też pokrył wszystkie koszty. Kolejne parce remontowe prowadzono w 1879 roku, kiedy to między innymi dobudowana została kruchta i dzwonnica, a także w latach 1989-1990. W 1979 roku kościół uzyskał współczesną dedykację.
Architektura
Kościół powstał na stoku wzniesienia, jako budowla niewielka, składająca się z krótkiego, jednonawowego korpusu na planie prostokąta i dostawionego do niego od wschodu, nieco nieregularnego, zbliżonego do kwadratu prezbiterium, obu wzniesionych z szaro – czerwonego miejscowego piaskowca. Wejście do wnętrza pierwotnie znajdowało się w ścianie zachodniej, w pozbawionym zdobień ostrołucznym portalu. Drugi portal o obniżonym ostrołuku osadzony został w późnym średniowieczu w ścianie południowej. Wnętrze nawy oświetlały dwa okna, po jednym od północy i południa, oba od okresu późnego średniowiecza trójdzielne, o formach angielskiego gotyku wertykalnego, z maswerkami zwieńczonymi łukami w ośle grzbiety i pięcioliście. Trzecie okno oświetlało małe prezbiterium od wschodu, natomiast nietypowo nie umieszczono okien w jego ścianach północnej i południowej. Wnętrze kościoła przykryto drewnianą, otwartą więźbą dachową, nie przedzieloną arkadą tęczy.
Stan obecny
Kościół jest dziś malowniczo usytuowaną, w większości średniowieczną budowlą sakralną, położoną z dala od ludzkich siedzib, gdyż pierwotna osada zanikła. Zachował pierwotne mury nawy i prezbiterium oraz dodatkowo kruchtę po stronie południowej, opisywaną jako nowożytna, lecz o formie naśladującej późnośredniowieczną i ścianach wymurowanych w bardzo podobny sposób do starszej części kościoła. Zachowały się późnogotyckie okna nawy (odnowione w XIX wieku), natomiast okno w prezbiterium zostało w całości wymienione. Także zachodnia dzwonnica jest dodatkiem nowożytnym, podobnie jak wymieniona w trakcie wiktoriańskiej renowacji więźba dachowa.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kinross J., Discovering the smallest churches in Wales, Stroud 2007.
Newman J., The buildings of Wales, Gwent/Monmouthshire, London 2000.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.