Historia
Osada Johnston nazwana została od XII-wiecznego rycerza Johna de Rupe, którego syn o imieniu Thomas na początku XIII wieku ufundował we wsi kościół. W XV wieku budowla ta została gruntownie przebudowana i powiększona. Nowożytne renowacje zaczęto na krótko przed 1852 rokiem oraz ponownie w 1893 roku, kiedy to wymieniono dach nad prezbiterium, odnowiono okna w wieży a także część wyposażenia. Kolejne naprawy z lat 1908-1909 objęły przede wszystkim wieżę i wymianę wyposażenia.
Architektura
Pierwotny kościół z XIII wieku mógł się składać z prostokątnej w planie, pojedynczej nawy o wymiarach 10,2 x 4,9 metrów, oraz węższego, również wzniesionego na rzucie prostokąta prezbiterium po stronie wschodniej, wielkości 5,8 x 4,1 metra. Późnośredniowieczna rozbudowa wzbogaciła ten układ o płytki transept, dwa ryzality w północnej i południowej ścianie prezbiterium oraz smukłą, wysoką na nieco ponad 14 metrów wieżę na osi elewacji zachodniej, wzniesioną w formie typowej dla regionu Pembrokeshire. Zbudowano ją na planie kwadratu o bokach długości 3,6 metra.
Północno – zachodni narożnik wieży z dwóch stron powiększono by umieścić wewnątrz klatkę schodową, górę zaś zwieńczono przedpiersiem osadzonym na wystających z lica ścian wspornikach. Elewacje wieży przepruto na najwyższej kondygnacji, gdzie mieściły się dzwony. Z każdej strony znalazło się tam duże ostrołuczne okno, dzielone laską na dwa zamknięte trójliściami prześwity i pojedynczy górny czwórliść. Ponadto jedno dwudzielne okno w czworobocznym obramieniu umieszczono na dole w elewacji zachodniej wieży.
Wejście do nawy prowadziło od południa przez pozbawiony dekoracji ostrołuczny portal. Po jego wschodniej stronie ścianę przebito małym dwudzielnym oknem z trójliściami, a podobne dwa okna znajdowały się w murze północnym. Transept oświetlały już większe, bardziej wyszukane okna ostrołuczne z XV wieku, wypełnione trójdzielnymi maswerkami (południowe większe od północnego). Podobne okno znalazło się także w ścianie wschodniej prezbiterium, zaś mniejsze dwa w jego murze południowym i jedno w północnym. Pierwotnie w południowej ścianie prezbiterium funkcjonował portal, ale został zamurowany gdy do wnętrza wstawiono dwudzielne sedilia. Zostały one zwieńczone ostrołukami, podobnie jak umieszczona obok piscina. Nawę od prezbiterium oddzieliła ostrołuczna arkada tęczy o sfazowanych krawędziach. Po jej bokach przebito dwudzielne otwory służące do podglądania ołtarza z nawy, zaś nad archiwoltą osadzono trzy kamienne wsporniki podtrzymujące belkę tęczy.
Stan obecny
Kościół w Johnston to dziś malownicza późnośredniowieczna budowla sakralna o spójnej formie, zachowana bez większych zmian nowożytnych. Odnowiona została co prawda w XIX wieku większość okien korpusu, transeptu i prezbiterium, jednak zachowano ich pierwotny wygląd, a w oknach wieży nawet oryginalne maswerki. Wewnątrz przetrwała XV-wieczna piscina, arkada tęczy z tego samego okresu, płyty nagrobne z XIV-XV wieku oraz XII-wieczna chrzcielnica.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of South-West Wales, Malvern 2003.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, VII County of Pembroke, London 1925.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of St Peter A Grade II* Listed Building in Johnston, Pembrokeshire.