Historia
Zamek został wzniesiony z rozkazu angielskiego króla Edwarda I, zaraz na początku pierwszej wojny walijskiej w 1277 roku. Angielskie wojska w pochodzie wzdłuż wybrzeża północnej Walii szybko pokonały Walijczyków Llywelyna ap Gruffudda i pozbawiły go całego terytorium na wschód od rzeki Conwy. Edward umocnił swoje zwycięstwo, budując warownie, które określano później jako „żelazny pierścień” twierdz, których zadaniem było trzymanie w posłuszeństwie terenów północnej Walii. Flint było pierwszą z nich, powstałą na bezludnym brzegu rzeki Dee, zaledwie kilka dni marszu od królewskiego miasta Chester. Teren ten pozbawiony był obronnych wzgórz, jednak dla Anglików ważny był dostęp do morza, które zapewniało możliwość dostarczania zaopatrzenia. Budowa szła w bardzo szybkim tempie, wykonywana przez 970 kopaczy, 300 cieśli i 200 kamieniarzy, nadzorowana była przez Ryszarda L’Engenour, ale odwiedzał ją także główny mistrz budowlany króla Edwarda, Jakub z St. George. W 1282 roku prace były już zakończone, a do przyzamkowej osady sprowadzano angielskich kolonistów i kupców.
Pięć lat po rozpoczęciu budowy siły walijskie pod dowództwem Dafydda ap Gruffydda, brata Llywelyna ap Gruffudda, obległy bezskutecznie zamek w trakcie kolejnej wojny przeciwko angielskiemu panowaniu. W 1294 Flint został zaatakowany ponownie podczas rewolty Madoga ap Llywelyna. Tym razem dowódca zamku, William de la Leye, został zmuszony do podpalenia miasta, aby zapobiec jego zdobyciu przez Walijczyków. Zamek pozostał niezdobyty, a miasto wkrótce odbudowano. Flint do 1311 roku z pewnością był już w dobrym stanie, ponieważ gościł króla Edwarda II.
W 1399 roku na zamku przebywał król Ryszard II, jednak był on w charakterze więźnia, przetrzymany przez swego kuzyna Henryka Bolingbroke, earla Derby, przyszłego Henryka IV. Dwa lata wcześniej Ryszard wygnał z kraju Henryka, a następnie zagarnął dobra jego wuja, księcia Lancaster, Jana z Gandawy. Henryk wykorzystał zaangażowanie króla w kampanię w Irlandii i powrócił w 1399 organizując przeciwników władcy. Jeden z nich, Henry Percy, earl Northumberland pomógł w ujęciu Ryszarda i przetransportował go do Flint, gdzie został zmuszony do abdykacji. Niedługo później zmarł w więzieniu na zamku Pontefract, zamordowany lub zagłodzony. Wkrótce potem, na początku XV wieku, zamek Flint po raz kolejny potwierdził swą militarną wartość podczas walijskiego buntu Owaina Glyndŵra. Najazd z 1403 roku zniszczył jedynie miasto, warownia pozostała natomiast niezdobyta aż do upadku powstania w 1408 roku.
Podczas angielskiej wojny domowej zamek obsadzony był przez siły rojalistów, po czym w latach 1643-1645 dwukrotnie przechodził z rąk do rąk. Ostatecznie został zdobyty przez wojska parlamentu w 1647 roku, po trzymiesięcznym oblężeniu. Aby zapobiec jego ponownemu wykorzystaniu, zamek został na rozkaz Olivera Cromwella zniszczony.
Architektura
Zamek został zbudowany na skalistym terenie wystającym w kierunku szerokiego ujścia rzeki Dee. Plan warowni mógł być inspirowany warownym miastem Aigures Mortes we Francji, gdzie Edward spędził trochę czasu podczas wyprawy krzyżowej. Flint nawiązywał do tamtej budowli (Tour de Constance) poprzez wydzieloną, cylindryczną wieżę – donżon, ulokowaną w południowo – wschodnim narożu zamku. Usytuowanie takie pozwalało jej zarówno flankować bramę wjazdową do zamku po stronie zachodniej, jak i dominować nad położonym na południu podzamczem. Była ona najbezpieczniejszym miejscem na zamku, chronionym od wschodu nurtem rzeki, a z pozostałych stron nawodnioną fosą i murami obronnymi. Wieża w Flint była jedynym tak wzniesionym donżonem pośród zamków Edwarda I.
Masywny donżon o średnicy około 20 metrów, dostępny był jedynie po moście zwodzonym, przerzucanym po jego północnej stronie, skierowanej na dziedziniec głównej części zamku. Nie posiadał natomiast brony, co nie było częste w anglo-normańskich donżonach. Stopnie prowadziły do dookolnej, sklepionej galerii w grubości muru, zaopatrzonej w trzy otwory strzelcze (a także małe otwory wentylacyjne) i otaczającej środkowe pomieszczenie o średnicy 6 metrów. Jego oświetlenie zapewniały jedynie pośrednio wspomniane trzy otwory strzeleckie, umieszczone na przedłużeniu poprzecznych przejść. Ściany donżonu miały w przyziemiu aż 7 metrów grubości, powyżej dochodziły do 5 metrów grubości. Na samym dole umieszczono studnię, ponad którą istniała dziura w stropie, umożliwiająca dostarczanie wody na wyższe piętra. Pionowe rynny w murach z wylotami do fosy służyły do oczyszczania latryn z wyższych pięter. Na pierwszym pietrze funkcjonowało pięć komnat, dostępnych ze środka wieży, przy czym jedną z nich była kaplica. Ponad zachowanym pierwszym piętrem musiała istnieć co najmniej trzecia kondygnacja (drugie piętro), połączona z pozostałymi szeroką spiralną klatką schodową. Kiedy w 1301 roku zamek przeszedł w ręce Edwarda, księcia Walii, na szczycie wieży dodano nową drewnianą konstrukcję.
Pozostała zabudowa zamku składała się z czterech prostych i jednej zaokrąglonej kurtyny murów obronnych o grubości aż około 3 metrów i trzech cylindrycznych wież narożnych, otaczających z grubsza czworoboczny dziedziniec o wymiarach 54 x 48 metrów. W grubości kurtyn utworzono głębokie, zamknięte półkoliście i lekko ostrołucznie wnęki, mieszczące rozglifione do wnętrza otwory strzeleckie. Wieże miały około 12 metrów średnicy i prawie w całości wystawały poza obwód obwarowań, zapewniając dobre możliwości ostrzału flankowego. Ich dwa najwyższe piętra zajmowały komnaty mieszkalne wyposażone w latryny, kominki oraz bardzo wąskie okna, najniższe kondygnacje były zaś nieoświetlonymi magazynami dostępnymi przez otwory w stropie. Wejście do nich prowadziło z kondygnacji środkowych, dostępnych z dziedzińca za pomocą kilku schodów. Te środkowe piętra, oprócz wieńczących wieże chodników obronnych, były poziomami bojowymi, zaopatrzonymi po dwa lub trzy otwory strzeleckie. Komunikację pomiędzy górnymi kondygnacjami zapewniały spiralne klatki schodowe, dostępne z korytarzy wejściowych każdej z wież. Większość ich pomieszczeń miała formę cylindryczną, jedynie górne komnaty wieży północno – wschodniej były wieloboczne. Wewnętrzną zabudowę dziedzińca stanowiły jedynie drewniane budynki przystawione do wewnętrznej strony murów obronnych.
Brama zamku górnego ulokowana została w niewielkim budynku bramnym, znajdującym się we wschodniej części kurtyny południowej muru. W całości usytuowany był on wewnątrz obwodu i nie wystawał przed lico murów. Jego przejazd bramny chroniony był dwuskrzydłowymi wrotami, broną i zwodzonym mostem, a także flankowany małym pomieszczeniem straży po stronie zachodniej. Brama poprzez fosę prowadziła na ufortyfikowane kamiennym murem przedzamcze, gdzie dodatkową strefę obronną stanowiła fosa o szerokości 26 metrów i wody rzeki Dee. Jeszcze dalej po stronie południowo – zachodniej rozciągało się nieduże miasto (około 500 x 300 metrów), otoczone jedynie obwarowaniami drewniano – ziemnymi ze zdwojonym przekopem i wałami.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zamek przetrwał w postaci ruiny z trzema narożnymi wieżami o różnym stopniu zachowania, fragmentami murów obronnych o niepełnej wysokości i donżonem widocznym do wysokości pierwszego piętra. Z przedzamcza zachował się jedynie krótki fragment muru obronnego. Drastycznie zmieniło się także otoczenie zamku z powodu obniżenia poziomu wody. Zamek jest udostępniony za darmo do zwiedzania, łącznie z możliwością wejścia do donżonu.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Gravett C., The Castles of Edward I in Wales 1277-1307, Oxford 2007.
Kenyon J., The medieval castles of Wales, Cardiff 2010.
Lindsay E., The castles of Wales, London 1998.
Salter M., The castles of North Wales, Malvern 1997.
Taylor A. J., The Welsh castles of Edward I, London 1986.