Historia
We wsi Dyffryn Ardudwy znajdują się pozostałości podwójnego grobowca z okresu neolitu. Został on wzniesiony pomiędzy 3000 a 1900 rokiem p.n.e. prawdopodobnie jako wspólne miejsce pochówku wczesnorolniczej społeczności. Badania wykopaliskowe udowodniły, iż budowa przeprowadzona była dwuetapowo. Najpierw powstała mniejsza zachodnia komora, później większa, wschodnia.
Architektura
Grobowiec składał się z dwóch komór wzniesionych na płaskim zboczu góry. Były one przykryte trapezoidalnym w planie kopcem ziemi i kamieni (cairn) z krawędzią obudowaną mniejszymi kamieniami w celu stabilizacji budowli i zapobieganiu rozproszeniu materiału kopca. Zachodnia komora powstała wcześniej. Początkowo przykryta była niewielkim kopcem o z grubsza trójkątnym lub nerkowatym kształcie z zaokrąglonymi narożnikami, o co najmniej 6 metrach średnicy. Po wybudowaniu komory wschodniej została wchłonięta przez nową konstrukcję, tworzącą w planie wspomniany czworobok.
Każda komora grobowa zbudowana była z kamieni bocznych i tylnych, na których ułożono kamienną płytę pełniącą rolę stropu. Starsza komora zachodnia miała kształt zbliżony do wydłużonego prostokąta o długości 2,7 metra i wysokości 2 metrów. Składała się z sześciu kamieni tworzących ściany, a jej wejście zablokowano dwoma kolejnymi kamieniami portalowymi. Sufitem był płaski, duży kamień o wymiarach 2,6 x 1,8 metra, a całą komorę przykryto kopcem (cairn) niewielkich kamieni – otoczaków. Przed wejściem wykopano dół w którym ustawiono kilka mniejszych płaskich kamieni oraz znaleziono odłamki ceramiki z co najmniej czterech naczyń, węgla drzewnego i ziemi.
Młodsza komora wschodnia była większa, o wymiarach 3,6 x 2,4 metra i 1,5 metra wysokości, posiadała kształt zbliżony do regularnego czworoboku. Jej górny kamień wielkości 3,2 x 2,7 metra podtrzymywany był przez co najmniej sześć głazów: jednym zachodnim, dwoma południowymi i trzema nieco mniejszymi od północy. Otwór wejściowy znajdował się od strony wschodniej.
Stan obecny
Zachowane do dzisiaj elementy zabytku to młodszy, niewielki dolmen po zachodniej stronie, składający się z sześciu kamieni pionowych i płyty kamiennej nałożonej na górze, oraz drugi, większy grobowiec zbudowany na wschodzie z widocznymi sześcioma kamieniami pionowymi i jednym na górze, zabezpieczony przed zawaleniem wmurowanymi z jednej strony kamieniami. Kopiec grobowca uległ rozproszeniu, widoczna jest po nim jedynie część rozrzuconych dookoła kamieni.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient Monuments in Wales and Monmouthshire. County of Merioneth, London 1921.