Historia
Kościół św. Hilary w Denbigh powstał na początku XIV wieku jako świątynia dla mieszkańców i garnizonu pobliskiego zamku, lecz z czasem zaczął przejmować funkcje kościoła parafialnego. Po raz pierwszy wzmiankowany był w źródłach historycznych w 1334 roku. W XV lub XVI wieku przekształcono jego okna w stylu gotyku wertykalnego, a w latach 1707-1711 całkowicie przebudowano północną nawę. W połowie XIX wieku znajdował się już w złym stanie. Z powodu oszacowanych dużych kosztów naprawy zdecydowano się wznieść nową świątynię pod wezwaniem św. Marii w dogodniejszej lokalizacji. Po jej otwarciu w 1875 roku kościół św. Hilary został opuszczony. W 1904 roku usunięto dach, a korpus budowli zniszczono w latach dwudziestych XX wieku.
Architektura
Kościół św. Hilary wzniesiono pośrodku obwiedzionego murami obronnymi, niewielkiego miasta, w połowie drogi pomiędzy bramą Mieszczańską i wjazdem na zamek, po lewej stronie stromej drogi prowadzącej do skalistego, najwyższego punktu wzniesienia. W średniowieczu kościół składał się z pięcioprzęsłowej nawy na planie prostokąta, nieco krótszego prezbiterium zakończonego od wschodu prostą ścianą i smukłej wieży od strony zachodniej. Całość miała około 36,5 metra długości.
Wieża została zbudowana na planie kwadratu o długości boku 4,9 metra, otrzymała 14,15 metrów wysokości, trzy piętra i zwieńczenie z nieco późniejszym, XV-wiecznym krenelażem. W jej górnej części osadzono rzygacze zapewniające odpływ wody deszczowej, a oświetlenie zapewniały pojedyncze wąskie otwory okienne w elewacji północnej i południowej oraz większe dwudzielne okna na najwyższym piętrze wychodzące na wszystkie cztery strony świata.
Korpus nawowy oraz prezbiterium oświetlały okna ostrołuczne. W południowej ścianie prezbiterium pomiędzy dwoma oknami znajdowało się także ostrołucznie zamknięty, profilowany portal, przeznaczony do użytku dla plebana. Pod wschodnią częścią kościoła funkcjonowała krypta o wielkości niewiele mniejszej niż prezbiterium. Jej budowa możliwa była za sprawą opadającego stoku wzniesienia.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachowała się jedynie wieża kościelna oraz fragmenty zachodniej ściany nawy. Wstęp na teren dawnego kościoła jest wolny, ale wejście do wieży najpewniej nie jest możliwe.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Butler L., Denbigh Castle, Cardiff 2007.
Salter M., The old parish churches of North Wales, Malvern 1993.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, IV County of Denbigh, London 1914.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Tower of St Hilary’s Church.
Strona internetowa coflein.gov.uk, St Hilary’s chapel, Denbigh.