Historia
Pierwszy kościół w Cwmdu miał zostać konsekrowany według źródeł pisanych już w 1060 roku, jednak późnośredniowieczna, murowana świątynia zbudowana została dopiero w pierwszej połowie XV wieku. W kolejnym, XVI stuleciu, została ona dodatkowo powiększona o dwie kruchty. Na początku XIX wieku budowla znajdowała się w złym stanie. W latach 1831-1833 została poddana gruntownej wiktoriańskiej renowacji, skupiającej się przede wszystkim na prezbiterium. Kolejne prace prowadzono w 1907 roku, kiedy to usunięto nawę północną i ponownie zadaszono nawę główną i południową.
Architektura
U schyłku średniowiecza kościół składał się z trzech naw, okazałej czworobocznej wieży po stronie zachodniej i czworobocznego prezbiterium po stronie wschodniej. Nawa główna była dużo szersza od naw bocznych, zbliżona szerokością do wieży i prezbiterium, nawy boczne natomiast prawdopodobnie były na tyle długie, iż flankowały chór od północy i południa. Budowlę w XVI wieku uzupełniła kruchta po stronie południowo – zachodniej, przeznaczona dla wiernych, oraz rzadko spotykana kruchta dla plebana, usytuowana po stronie południowo – wschodniej.
Stan obecny
Obecnie najmniej przekształconym w trakcie nowożytnych renowacji elementem kościoła jest wieża. Nawa północna została w całości rozebrana, a na jej miejscu wzniesiono całkiem nową ścianę z aneksem na wysokości prezbiterium. Częściowo przekształcono także w XIX wieku nawę południową, zwłaszcza w partii zachodniej, oraz wzmocnioną ją od zewnątrz dwoma przyporami. Choć znacznie przebudowane zostało prezbiterium, to w jego wschodniej ścianie zachowało się oryginalne okno. W położonej obok kruchcie przetrwały fragmenty dwóch XI lub XII-wiecznych krzyży, a w jedną z przypór wmurowano pokryty inskrypcją kamień z VI/VII wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Mid-Wales, Malvern 1997.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of St Michael A Grade II* Listed Building in Llanfihangel Cwmdu with Bwlch and Cathedine (Llanfihangel Cwm Du gyda Bwlch a Chathedin), Powys.