Historia
Osada Porteynon w południowo – zachodniej części półwyspu Gower po raz pierwszy wzmiankowana została w źródłach pisanych w 1306 roku, w przywileju wydanym przez Williama de Braose. W 1353 roku następca Williama dzierżący tytuł lorda Gower, John de Mowbray, odnotował w wydanym przez siebie dokumencie, iż w Porteynon znajduje się zamek, obciążony wasalną służbą jednego i pół rycerza. Wraz z Penrice, Porteynon wpadło w 1377 roku w ręce Rhysa ap Gruffudda, po tym gdy poprzedni właściciel, Robert de Penres, został skazany za morderstwo kobiety w Llansteffan. W 1400 Porteynon było jednym z czynszów przypisanych wdowie po Thomasie de Mowbray, lordzie Gower. Po 1435 roku Porteynon najprawdopodobniej posiadał Richard Mansel, zaś w 1459 roku Oxwich, Penrice, Nicholaston i Porteynon, wraz z innymi dworami, należały do Philipa Mansela, który swoją główną siedzibę miał w Oxwich. Być może właśnie z Manselami związana była budowa późnośredniowiecznego gołębnika. Nie wiadomo jak długo pełnił on swą funkcję i kiedy został porzucony. Według niepotwierdzonej tradycji w okresie nowożytnym miał on być wykorzystywany przez szmuglerów.
Architektura
Zamek w Porteynon prawdopodobnie usytuowano na nadmorskich klifach, w pobliżu jednej z niewielkich zatoczek, jakie utworzyły się w południowo – zachodniej części półwyspu Gower. U skalistego brzegu natura utworzyła szczelinę, przechodzącą do formy jaskini o głębokości około 15 metrów i wysokości 20 metrów w pobliżu wejścia, co dawało nieco więcej niż połowę całkowitej wysokości klifu. Szczeliną tą zablokowano masywnym murem utworzonym z wapiennego gruzu łączonego zaprawą. W przyziemiu uzyskał on grubość 3,2 metra, ale zwężał się w górnych partiach czterema uskokami aż do 0,6 metra. Najniższe wejście utworzono na wysokości 4 metrów nad poziomem plaży. Otrzymało ono odcinkowe zamknięcie i 1,7 metra wysokości. Utworzona na odsadzce platforma przed wejściem posiadała kamienne schody wiodące na wschód, w górę, ku kolejnej odsadzce na wysokości około 7,3 metra. Tam przebito drugie, podobne ale mniejsze wejście, oraz utworzono jeszcze jedne schody na trzecią platformę. Na wysokości 9,5 metra w ścianie umieszczono cylindryczny otwór o średnicy 1 metra i kolejne schody kończące się na murze. Drugie okrągłe okno przebito na wysokości 14,3 metrów nad plażą, a na wysokości 17 metrów utworzono czwartą, wąską platformę z małym otworem. Pomiędzy dwoma najwyższymi otworami nie umieszczono kamiennych schodów na całej wysokości, ale mogły istnieć drewniane, osadzone w licznych otworach pozostawionych w wewnętrznej elewacji muru. Budowla pełniła funkcję gołębnika, gdyż w przejściach oraz ościeżach otworów pozostawiono duże ilości otworów lęgowych na gniazda.
Stan obecny
Do czasów współczesnych ze średniowiecznego zamku zachował się jedynie wyjątkowy, malowniczo usytuowany gołębnik w postaci muru wypełniającego ściany nadmorskich klifów. Leży on około 800 metrów od miasteczka Port Eynon. Szczyt klifu nad Culver Hole jest podziurawiony nieregularnymi otworami kamieniołomu, a erozja klifu zniszczyła wszelkie ślady nie tylko zamku, ale i dostępu z niego do gołębnika. Wstęp na jego teren jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
The Royal Commission on Ancient and Historical Monuments of Wales, Glamorgan Later Castles, London 2000.
The Royal Commission on Ancient and Historical Monuments of Wales, Glamorgan Medieval Non-defensive Secular Monuments, Portsmouth 1982.
Watkins A., Pigeon houses in Herefordshire and Gower, „The Archaeological Journal”, vol. 48, London 1891.