Historia
Kościół św. Crallo w Coychurch został wzniesiony w XIII wieku, a pierwsza wzmianka źródłowa o nim pojawiła się w 1254 roku. Od czasów średniowiecza do 1877 roku nie przechodził on żadnych poważniejszych modernizacji. Dopiero w drugiej połowie XIX wieku konieczna była renowacja spowodowana zawaleniem wieży, która przy okazji zniszczyła południowy i częściowo północny transept. Odbudowę, na podstawie zachowanych ilustracji kościoła, przeprowadził walijski architekt John Prichard.
Architektura
Kościół został wzniesiony jako trójnawowa, czteroprzęsłowa bazylika na planie krzyża, z prostokątnym, niedużym w stosunku do korpusu prezbiterium po wschodniej stronie, północnym i południowym ramieniem transeptu i czworoboczną wieżą na przecięciu naw. Od strony południowej wejście do nawy poprzedzone zostało kruchtę. Okna nawy głównej w clerestorium otrzymały formę pięcioliści, ale tylko po stronie południowej, gdyż ściana północna została pozostawiona bez otworów. Okna naw bocznych, transeptu oraz prezbiterium były wąskie, dość wysokie, zwieńczone trójliśćmi. Fasadę zachodnią ozdobiło duże ostrołukowe okno z trójdzielnym maswerkiem oraz gotycki portal wejściowy, flankowany rzadkimi dwoma oknami czwórlistnymi. Duże gotyckie okno z maswerkiem umieszczono także we wschodniej ścianie prezbiterium. Wewnątrz korpusu otwartą więźbę dachową naw bocznych oraz drewnianą kolebkę nawy głównej oparto na profilowanych, ostrołucznych arkadach opadających na ośmioboczne w przekroju filary. Także prezbiterium nie zostało zasklepione a jedynie przykryte otwartą, drewnianą więźbą.
Stan obecny
Kościół w Coychurch ze względu na swą okazałą i rozbudowaną formę nazywany dziś bywa „katedrą Vale”. Zachował do dnia dzisiejszego pierwotny układ bez żadnych nowożytnych dobudówek, choć odtworzenia po katastrofie budowlanej wymagała wieża oraz południowe ramię transeptu. Wewnątrz korpusu zachowała się XV-wieczna więźba dachowa oraz późnośredniowieczna chrzcielnica, natomiast w północnym ramieniu transeptu zobaczyć można XIV-wieczny nagrobek księdza.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Wooding J., Yates N., A Guide to the churches and chapels of Wales, Cardiff 2011.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of St Crallo A Grade I Listed Building in Coychurch Lower (Llangrallo Isaf), Bridgend.