Historia
Średniowieczne miasto Cowbridge założone zostało po połowie XIII wieku z inicjatywy Richarda de Clare, earla Gloucester, prawdopodobnie na miejscu starszej osady. Richard de Clare po zabezpieczeniu swych dóbr w 1243 roku rozpoczął konsolidację rządów w Glamorgan, stając się do czasu śmierci w 1262 roku jednym z największych magnatów w Anglii i Walii. Cowbridge założył około 1254 roku, prawdopodobnie w celu zwiększenia dochodów z nowo nabytej posiadłości, korzystnie usytuowanej przy przeprawie mostowej przez rzekę Thaw, na starym szlaku sięgającym czasów rzymskich, łączącym Cardiff na wschodzie ze Swansea i Neath na zachodzie.
Mury obronne Cowbridge zostały wzniesione na początku XIV wieku, być może na miejscu starszych obwarowań drewniano-ziemnych z połowy XIII wieku. Powstały w okresie największej pomyślności finansowej miasta, w celu ochrony włości lordów Glamorgan i ułatwiania ściąganie myta w odbywające się dwa razy w tygodniu dni targowe. Obwarowania Cowbridge był stosunkowo skromną inwestycją, wynikającą z niewielkich rozmiarów miasta, które nigdy nie było siedzibą lordostwa, ani nawet pomniejszego rodu rycerskiego, a jego krótkotrwała pomyślność wynikała wyłącznie z handlu. Bezpośrednim impulsem do budowy obwarowań mogło być zagrożenie walijskimi napadami, zwłaszcza w trakcie powstania Llewelyna Brena z lat 1314-1316.
Mury obronne Cowbridge funkcjonowały przez całe średniowiecze i okres wczesnonowożytny. W 1610 roku zapisano, by żadna osoba nie rzucała pyłu, gnoju ani niczego innego na ulice, ani do rowów miejskich, ani w odległości czterdziestu stóp od którejkolwiek z czterech bram. W 1630 roku wspomniana została brama północna, ale już jako nieistniejąca. Do rozbiórki lub zawalenia kolejnych bram i odcinków muru doszło w XVIII wieku. W 1754 roku w celu ułatwienia komunikacji rozebrana została brama zachodnia, zaś brama wschodnia około dwudziestu lat później. Bramę południową w 1805 roku z nieznanych powodów uznano za na tyle ważną, że przeprowadzono jej naprawę. Kolejne prace remontowe prowadzono przy niej w 1862 roku.
Architektura
Mury obronne Cowbridge zakreślały w planie kształt nieregularnego pięciokąta, obejmującego nieduży obszar około 5,5 ha. Miasto leżało pośród łagodnych wzgórz, po północnej stronie rzeki Thaw, choć obwód obronny prawdopodobnie nie sięgał bezpośrednio jej brzegów. Rzeka mogła być natomiast wykorzystana do przynajmniej częściowego nawodnienia fosy, otaczającej Cowbridge co najmniej z trzech lub nawet z wszystkich stron. Od północy dodatkowym zabezpieczeniem mogły być podmokłe łąki. Tam też ciągnął się najdłuższy prosty odcinek obwarowań, równoległy do głównego traktu przebiegającego przez miasto. Dwa krótsze odcinki zamykały obwód od wschodu i zachodu, natomiast, natomiast dwa kolejne mogły tworzyć kąt rozwary od południa, w pobliżu miejsca gdzie znajdował się miejski kościół Świętego Krzyża.
Miejski mur obronny miał około 2,4 metra grubości na poziomie przyziemia, wymiar obejmujący także pochyły cokół, jaki od strony zewnętrznej wzmacniał konstrukcję. Wysokość muru sięgała około 7,7 metrów, do poziomu na którym znajdował się chroniony krenelażem chodnik dla obrońców. Kurtyny wzmocnione były nieznaną ilością baszt, zapewne w większości półokrągłych, otwartych od strony miasta i usytuowanych w miejscach załamania murów. Prawdopodobnie nie były one zbyt wysokie, co najwyżej przewyższały koronę muru obronnego o jedna kondygnację. Baszta narożna w zachodniej części obwodu otrzymała kształt półokrągły z wieloboczną nadbudową.
Do miasta prowadziły cztery bramy: północna, południowa, zachodnia i wschodnia, przy czym północna była raczej mniejszą furtą wiodącą na podmiejskie pastwiska. Wschodnia i zachodnia skierowane były na główny trakt wiodący w stronę Cardiff i Neath, a południowa w stronę zamku i kościoła w osadzie Llanblethian. Brama południowa miała formę czworobocznego budynku o wymiarach 6,4 x 5,8 metra, zapewne o wieżowym charakterze, z jednym lub dwoma pomieszczeniami ponad przejazdem bramnym w przyziemiu. Przejazd bramny był podsklepiony, miał 3,2 metra szerokości oraz około 6 metrów długości. Od strony wewnętrznej dostępny był ostrołuczną arkadą, natomiast od strony zewnętrznej otwierał się łukiem odcinkowym. Wejście na piętro zapewne odbywało się za pomocą schodów osadzonych w grubości muru ściany wschodniej.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachowała się spora część południowo – zachodniego fragmentu muru miejskiego, w tym częściowo zachowana brama południowa i dwie baszty. Przetrwałe fragmenty muru są obecnie dużo niższe niż w okresie średniowiecza, dochodzą do około 3,7-4 metrów wysokości. Ponadto odcinek południowo – zachodni przepruto dwoma nowożytnymi furtami i częściowo przemurowano. Jeszcze niższy był fragment północnego odcinka muru, odkryty w 1914 roku, oraz odcinek muru ujawniony w trakcie niedawnej przebudowy Bear Hotel. Brama południowa, pomimo że zachowana jedynie w partii przyziemia sięgającej 6,1 metra wysokości, jest jedyną bramą miejską jaka przetrwała z okresu średniowiecza na terenie Glamorgan. Jej przypory od strony zewnętrznej są prawdopodobnie dodatkiem nowożytnym.
pokaż bramę południową na mapie
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hopkin-James L.J., Old Cowbridge, borough, church, and school, Cardiff 1922.
Robinson D.M., Cowbridge. The archeology and topography of a small market town in the Vale of Glamorgan, Swansea 1980.
Salter M., Medieval walled towns, Malvern 2013.